[Ersin Böke]

Otopilot hala tamirde ve yedek parça bekliyor olunca ben de 10-15 knot arası esen rüzgarda Tayo Mar 'da yelken trimleri ile oynuyorum. Slot effect konusunu çoğu yelkenci arık biliyor. BU bilgilerin üzerine weather ya da lee helm denen teknenin rüzgarüstüne ya da rüzgaraltına dönmesine neden olan ve kimi zaman da rüzgara saplanıp kalmasına neden olan bu iki kavram doğru anlaşılırsa otopilotları yelken seyirnde daha etkili kullanmak mümkün olabilir.

Sonuçta acemilik döneminde garibim ST 2000 in neden ciyak ciyak öttüğünü ve kayış sıyırdığını da anlamış bulunuyorum. Sonuçta otopilot tamirde ve bu bana Euro ödemesi olarak geri dönecek.

Tekne sahipleri sörf kullanabiliyorlar ise direğin öne arkaya olan hareketleri ile nasıl sancak ya da iskele yapıldığını da biliyorlardır diye düşünüyorum. sabit olmayan sörf direğini geri çektiğinizde rüzgarüstüne , iler ittirdiğinizde de rüzgaraltına dönersiniz.

Eğer teknelerimizdeki direkler de böylesine hareketli olabilseydi belki de bu iki konu yelkenli tekneler ile ilgili bir sorun olmaktan çıkacaktı.

Leros Midilli arasında kullandığım bir marke teknenin bu nedenle nasıl rüzgara saplandığını görünce bu konuya ilgim artmıştı. Her iki durumun ileriki aşamalarında tekne dümen dinlemez hale geliyor ve ciddi sıkıntılar yaşanabiliyor çünkü.

Detaylara girmeden önce Center of effoet CE yani yelken etki merkezi , ve Center of Laterial resistence CLR yani teknenin yanal direnç merkezi ne demek bunları bilmemiz gerekiyor.

Yabancı kısaltmaları kullanacağım ki kaynak araştırırken kolaylık olsun. CE yani yelkenlerin toplamının tekneyi etkliediği nokta ve CLR ise salmanın yanal direnç kuvveti.

Şimdi eğer CL , CLR nin gerisinde yani kıça doğruysa yelken arkadaşınız MR. Weather Helm oluyor yok eğer CL , CLR nin önündeyse yelken arkadaşınız Mr. Lee Helm oluyor:)

BU arada tasarım olarak yelkenli teknelerin bir miktar rüzgar üstüne dönme eğliminde olmasının istenen bir durum olduğu söylenir. Sonuçta tekne belli bir noktada rüzgar üstüne döndükçe üzerindeki kuvvetler azaldığından bu istenen bir durum. Rüzgaraltına düştükçe yükler artıyor çünkü.

Şİmdi ee ne var bunda? ne kadar basit diye düşünenleriniz varsa acele etmesinler bence.

CLR hep sabit ama CL yelken trimlerinize ve rüzgarın şiddetine göre sürekli yer değiştiriyor. Kotra randa armada işler biraz daha kolay ama işin içine cenova girdimi durum ciddi şekilde karışık hale geliyor.

Markoni arma da bu CE nin pozisyonunu ana yelken ve cenova belirliyor. Sorun şu ki her ikisi de içgen şeklinde olduğundan yelkenleri küçülttükçe Markoni armada CE sanki yelkenlerin üzerinde bir bilya dönüp duruyormuş gibi dolaşıp duruyor.

Hele ana yelken de sarma ise daha dikkatli trim yapmak gerekiyor.  Sonuçta ana yelken alanı küçüldükçe ana yelkenin CE noktası baş taraf yönünde hareket ediyor. Keza cenovayı da küçülttüğünüzde aynı şeklide cenovanın de CE noktası öne doğru kayıyor. Aynı şekilde aşağı doğru da bir düşüş var ama o teknenin broşa düşmesi ile ilgili bir konu olduğundan konumuz değil şu anda. Ancak yine de CE nin aşağı yukarı hareketinin de önemli olduğunu bilelim. sonra onlarla ilgili de bir şeyler yazarı belki.

Yelkenlerin toplam etki merkezini pruva hattına kaydırmak için birden fazla yöntem var. Tabi markoni armanın hepsi aynı değil. Ana yelkeni adı gibi ana yelken olan var ya da benim cenova drive diye isim taktığım cenova yelkenler var. Öyle ki bu yelken ana yelkenin çok büyük bir oranını kapatıyor bile.

Bu yüzden CE sadece x ve y yönünde değil z yönünde de değişkenlik gösteriyor. Bu durum teknenin gereksiz yere bayılmasına ve hız kaybetmesine bile neden olabilir diye düşünüyorum.

Cenovayı bu kadar tehlikeli bir yelken yapan da işte bu detay. Cenovayı küçülttükçe yelken üzerindeki emiş kuvveti azalıyor ancak döndürme kuvveti azalmıyor. Tabi bunda yelkenin geometrisi çok önemli. Ya da yeteri kadar azalmayabiliyor diyelim.

Benim görüşüm eğer tekne full arrma yelken yapıyorsa ve rüzgar üstüne ciddi şekilde çekiyorsa ben trimime cenova ile başlardım.

Cenovayı yavaş yavaş kapatarak cenovanın CE noktasını ileri ve tekne aksına doğru ve aşağı çekerek her iki yelkenin ortalamasının etki ettiği CE noktasını CLR ye yaklaştırmaya çalışırdım.

Sanki çelişkili bir trim gibi gözüküyorsa da aslında değil. Çelişki şurada. Tekneyi rüzgarüstüne dönem eğiliminden kurtaracak olan güç sanki cenova üzerinde görünüyorsa da durum öyle değil. Cnovanın CE noktası iler ikayınca toplam yelken alanının CE noktası da ileri kayıyır çünkü.

Ancak her yelkenli tekne sahibi bunu armasına ve tekneisinin salma ve kabuk özelliğine göre bunu denemeli diye düşünüyorum.

[Ahmet Kabaalioğlu]

Yani çekme etkisini azaltmak için cenovayı küçültmeye başlayalım mı diyorsun.
 

[Doğan Erbahar]

Benim görüşüm eğer tekne full arrma yelken yapıyorsa ve rüzgar üstüne ciddi şekilde çekiyorsa ben trimime cenova ile başlardım.

Cenovayı yavaş yavaş kapatarak cenovanın CE noktasını ileri ve tekne aksına doğru ve aşağı çekerek her iki yelkenin ortalamasının etki ettiği CE noktasını CLR ye yaklaştırmaya çalışırdım.

Sanki çelişkili bir trim gibi gözüküyorsa da aslında değil. Çelişki şurada. Tekneyi rüzgarüstüne dönem eğiliminden kurtaracak olan güç sanki cenova üzerinde görünüyorsa da durum öyle değil. Cnovanın CE noktası iler ikayınca toplam yelken alanının CE noktası da ileri kayıyır çünkü.

Ancak her yelkenli tekne sahibi bunu armasına ve tekneisinin salma ve kabuk özelliğine göre bunu denemeli diye düşünüyorum.

Bu kısımda yazdıklarınıza katılmıyorum.

Bir yelkenin (cenoa veya anayelken tek tek ele alalım) tekneyi rüzgar üstü veya altına döndürmeye sevk eden şey kuvvetin kütle merkezi etrafında (onu da direk olarak kabul edelim) döndürme etkisi. Fizikçiler buna tork der, mühendisler moment der. Moment diyelim.

Moment = Kuvvet x Kol boyu (basit kaldıraç denklemi)

Sizin bahsettiğiniz etki merkezi (CE) işte buradaki kol boyudur. Ancak döndürme etkisi için kuvvet de önemlidir. Hatta daha önemlidir çünkü gerek yelkenin toru ile gerek hücum açısı ile gerek de yelken alanı ile oynayarak kuvveti çok farklı ve esnek şekilde değiştirebiliriz. Salt CE konumu ile oynadığımız trimler bence minör trimlerdir. Esas işi kuvvet yapıyor çünkü. O yüzden sağanak vurduğunda tekne rüzgar üstüne dönmeye başladığında ilk yaptığımız anayelkeni boşlamak. Ana yelkeni boşlayınca hücum açısı düşüyor, dolayısı ile lift düşüyor dolayısı ile kuvvet düşüyor, dolayısı ile moment düşüyor ve tekneyi kontrol altına alabiliyorsunuz.

Sizin verdiğiniz örnekte cenovayı sararsam evet cenovanın CE'si öne kayar (dolayısı ile direğe olan mesafesi yani kol boyu artar) ama yelken alanı o kadar düşer ki lift (dolayısı ile kuvvet) daha büyük ölçüde düşer (çünkü iki boyuttan da düşüyor) ve net moment etkisi totalde düşmüş olur. Dolayısı ile tekne rüzgar üstüne daha şiddetli döner.

Yani belli bir trim aynı anda birden fazla faktör değiştirebiliyor. O yüzden benim usulümde salt CE konumu ile oynadığımız trimler minör trimlerdir dedim.

[Ahmet Kabaalioğlu]

Bu konuyu düşünürken Doğan Hocamın "Yelken teorisini anlamak mümkün mü? " konusunu tekrar açtım okudum. Bir de Burak bu konuda detaylı bilgiler yazmıştı . Onu da bulmaya çalışacağım. Murat Erciyes Abimizin sloct effect tercümelerinin pdf leri yeniden aşağıdaki konunun içinde var.
Konuyla alakası var diye linki tekrar ekliyorum.

https://heyamolahey.com/?topic=2334.0

[Âli San]

Our Helm Brothersları kendi sularında bıraksak da ; orsacı tekne ve bocacı tekne tabirlerini kullansak ? 
Benim okuduklarım ve deneyimime göre cenova tekneyi bocacı yapar. Yani teknenin başını açar, rüzgarüstüne yönlendirmez ?   

[Ersin Böke]

Orsacıyı hatırladım da bocacıyo hatırlayamamıştım. Evet şimdi oldu. Orsacı ve bocacı..

Doğan hocam Arşimed 'in bana bir kaldırac verin dünyayı yerinden oynatayım sözünü hatırlatarak konuya girelim.

Öncelike CLR , yani yanal direnç merkezi her zaman direk ile aynı noktada olmayabiliyor. Bir önemli detay cenovayı sardıkça kuvvet düşüyor ama moment kolu büyüdüğünden moment sanıldığı kadar düşmüyor. Sorun tüm yelkenler açıkken büyük cenova ve küçük ana yelken durumunda Cenova ve ana yelkenin CE rüzgar etki merkezleri birbirine çok yakın oluyor.

Önce cenovayı küçültmek istememin nedeni ne olcağını görmek .

[Burak Doneray]

Yazmayacağım dedim ama hadi basitçe yazayım  Daha önce açıklamaya çok çalıştım olmadı  basit iyidir. Orsa gidiyorsanız trimleriniz doğruysa tüyler uçuşuyorsa nerdeyse her tekne wheather helm dir ayrıca bir şey yapmanıza gerek yok

Eğer değilse direğinizin seğimi (Rake hatalıdır) Rüzgar arttıkça tekne daha fazla orsaya kaçmak ister . Bunu düzeltmenin yolları vardır anayelken ıskotasını boşlamak geçici işe yarar kalıcı kontrol istiyorsanız yapacaklarınız sırayla

Anayelken mandarı kasılır kıç ıstıralya varsa kasılır , outhaul Güngörmez yakası kasılır dümdüz bir yelken alanı elde edilir yetmiyorsa kontrol edemiyorsanız tekneyi anayelken arabası rüzgar altına alınır bu tamamen değil ölçülü deneyerek alınır

Buda yetmiyorsa cunningham kasılır  Buda yetmiyorsa ana yelkene camadan vurulur bunlardan herbirini yaptığınızda  wheather helm azalir .Bu yapılanların hepsi CE yi öne almak içindir  Burda Genoa arabalarının yerininde doğru olması gerekir .

 Lee helm başka isim bilmiyorum  açan denirmi bilmem kusura bakmayın Pupada istenir ve yapılır gene trimlerin doğru olmasıyla alakalıdır çok rüzgarda pupa palangası boşlanır  yetmiyorsa camadan vurulur .

[Ahmet Kabaalioğlu]

Yazmayacağım dedim ama hadi basitçe yazayım  Daha önce açıklamaya çok çalıştım olmadı  basit iyidir. Orsa gidiyorsanız trimleriniz doğruysa tüyler uçuşuyorsa nerdeyse her tekne wheather helm dir ayrıca bir şey yapmanıza gerek yok Eğer değilse direğinizin seğimi (Rake hatalıdır) Rüzgar arttıkça tekne daha fazla orsaya kaçmak ister . Bunu düzeltmenin yolları vardır anayelken ıskotasını boşlamak geçici işe yarar kalıcı kontrol istiyorsanız yapacaklarınız sırayla anayelken mandarı kasılır kıç ıstıralya varsa kasılır , outhaul Güngörmez yakası kasılır dümdüz bir yelken alanı elde edilir yetmiyorsa kontrol edemiyorsanız tekneyi anayelken arabası rüzgar altına alınır bu tamamen değil ölçülü deneyerek alınır Buda yetmiyorsa cunningham kasılır  Buda yetmiyorsa ana yelkene camadan vurulur bunlardan herbirini yaptığınızda  wheather helm azalir .Bu yapılanların hepsi CE yi öne almak içindir  Burda Genoa arabalarının yerininde doğru olması gerekir .  lee helm başka isim bilmiyorum kusura bakmayın Pupada istenir ve yapılır gene trimlerin doğru olmasıyla alakalıdır çok rüzgarda pupa palangası boşlanır  yetmiyorsa camadan vurulur .

Çıktı alıp havuzluğa yapıştırmak lazım. Bu uygulamayı bu sene Amiga 'da Loryma cup ta canlı izledik. Kemal Abi de hatırlayacaktır. Yelkenler giyotin gibi yapıldı yetmedi camadan vuruldu. En son Burak  cunningamı kasarken kendi kendime ne işe yarayacak bu , ne kadar fark ederki demiştim. Fark ettiğini ilgiyle izlemiştim..

[Burak Doneray]

Yelkenlerimiz ikinci dümenimiz  En iyi pratik 8-10 knot bir rüzgarda pratik yapın her tekne farklı ayarlara benzer ama farklı  cevaplar verir . Orsa seyre başlayın trimlerinizi tam yapın düz gittiğiniz konumda dümeninizi kilitleyin pala kaç derecede düz gidebiliyorsanız . Sonra ana yelkenle denemelerinizi yapın wheather Helmi azaltın yada durdurun pala ortadayken düz gitmeyi becermeye çalışın bunu wheather helmi azaltarak sağlayacaksınız yani genoa trimimiz doğru anayelkeni depower etmeye çalışıyoruz hani derler ya yürütücü güç ön yelkendir ana yelken dengeleyici .Dengeleyici derken tekne dengesi değil su altı su üstü güç dengesi.Ana yelkenin üreteceği güçle oynayın  anayelken ve genoa iskotasına dokunmadan .  Arabanın yerleri mandar gerginliği ,outhaul, cunningham ,pupa palangası ve kıç ıstıralya .Yarışıyorsanız ekip ağırlığını doğru kullanmayı deneyin  hepsi işe yarar küçük teknelerde veya hareketli salmalarda CLR ilede oynayabilirsiniz ekip ağırlığını doğru kullanarak.

Çeviriler çevirenin bilgisi kadar doğrudur kitapları yazıldığı dilde okuyun.

Başarılı olamıyorsanız arma ayarlarınıza bakın yada baktırın gerçekten bilen birisine ve armanızın kitabi değerlerine göre öyle yaptım oldu ile değil  ölçerek  . Yine olmuyorsa yelkenleriniz çok torlanmış yani şekli bozulmuş demektir değiştirmek tek çözüm .

[Burak Doneray]

Ana yelkenin tek başına ürettiği gücü linkte görebilirsiniz Clavella teknesi.

https://gopro.com/v/7aw6KEobZnN3g

[Ahmet Kabaalioğlu]

Ana yelkenin tek başına ürettiği gücü linkte görebilirsiniz Clavella teknesi.

https://gopro.com/v/7aw6KEobZnN3g

Yelken her zamanki gibi jilet . Kayıkta şiir gibi gidiyor.

[Ersin Böke]

[Ersin Böke]

Küçük ana yelken, büyük cenova. CE yelken etki merkezini öne almak için cenovanın etki merkezini biraz öne kaydırarak sağlanabilir. Kuvvet bir miktar azalsa da moment kolu, tork artık ne diyorsanız artacağından orsacı durumu sanki azaltılabilir gibi geliyor bana. denemek gerek.

Benim derdim başka. Bende bir de bocurum var. Bu küçücük yelken ana yelken kapalı olduğunda flok ve trinketi dengeliyor. Küçük ama  CLR ye en uzak olan bu yelken ciddi bir moment oluşturuyor. O yüzden resimde koyduğum gibi ana yelken bumbası kısa ama kocaman cenovası olan teknelerde cenovanın CE merkezinin biraz öne gitmesi çok fazla kuvvet kaybına neden olmayacak ancak  moment kolu uzayacağından moment artabilir diye düşünüyorum.

[Burak Doneray]

Ersin eğer genoa çok büyükse %140 vb. Anayelken ile birlikte kullanımında evet küçültmek weather helmi azaltır .Anayelkensiz kullanırsan böyle büyük bir genoayı anayelken gibi davranır. Pivot noktasına geldiği için .Teknenin başını rüzgara yaklaştırır yani weather helm olur %110 sadece  genoa ile seyirde tekne lee helm olur tekne yavaşlar .

Sadece anayelken kullanırsan yada büyük anayelken flok kullanımında weather helm olur. Gene tekne yavaşlama eğilimi gösterir pivot noktası burda referans . Senin teknende flok ve bocurum herhalde dengeli bir seyir sağlıyordur sana. Umarım yardımcı olmuştur.

[Ersin Böke]

Ersin eğer genoa çok büyükse %140 vb. Anayelken ile birlikte kullanımında evet küçültmek weather helmi azaltır .Anayelkensiz kullanırsan böyle büyük bir genoayı anayelken gibi davranır. Pivot noktasına geldiği için .Teknenin başını rüzgara yaklaştırır yani weather helm olur %110 sadece  genoa ile seyirde tekne lee helm olur tekne yavaşlar

Tam da bunu düşünüyordum işte. Bir de direğin pozisyonu (ranke) hem yelken performansını hem de orsacı ya  da bocacı olmasını çok etkiliyor . Büyük teknelerde belki çok farkedilmiyordur ama bendeki mizana direğinin pozisyonunu değiştirdiğimde farkı görmek mümkün.

Yine Tayo Mar örneğinden hareketle yelkenin durumu da çok önemli. Floğun değişme zamanı geldi. Trinket ise çok kalın. Bunu fırtına yelkeni pozisyonunda emekli edip yeni bir trinket istiyorum. Euro daha da artmadan. Bu gidişle yelkenleri eskisi gibi ketenden yapmak zorunda kalacağız zira.