Aşı öyle korunma listesinde aşağıya atılacak birşey değil. Bu salgının bitmesi için birincil ve en önemli çözüm. Bunu 1,5 yıl gibi bir sürede erişilebilir olması modern bilimin bir mucizesi ve böyle bir çağda yaşıyor olmamıza rağmen bunu olmamakta ısrar eden insanlar ile yaşıyor olmak... Ya neyse kötü konuşmadan tamamlayabileceğim bir cümle değil bu...
AŞI AŞI ve AŞI...
--------
Keşke koku ile tespit edilebilir birşey olsaydı, virüsün kendisi kokuyu taşıyan birimlerden daha büyük, ayrıca artık çok net anlaşıldı ki nezle-grip tarzı "damlacık bulaşması" tek mekanizması değil. Yani su zerreciklerinin içinde gruplar halinde taşınmaktan ibaret değil olay. "Airborne" dedikleri bir mekanizması daha var. Yani virüsün kendisi havada askıda da kalıyor ki bu kapalı alanlarda bulaştırıcı ile aynı ortamda bulunmasanız bile riski arttıran birşey.
---------
Bunun haricinde moleküler "zeka" ve evrimin "amacı" ile birşeyler söyleyeyim. İkisi de hakikati olmayan kavramlar çünkü... Bundan bir 10 yıl kadar önce basit bir simülasyon yapmıştım. (Excel'de kendiniz de deneyebiliriniz...) 100 kişilik bir popülasyon var. Bu popülasyondaki 99 bireyin her biri ömürleri boyunca bölünerek 100 birey daha oluşturma potansiyeline sahip olsun. Yalnızca 1 tane birey azıcık bir farklılığa sahip ve bu MİNİMİNNACIK fark onu 101 tane birey oluşturmasına sebebiyet veriyor. Küçücük bir avantaj yani. (Elbette ki bu farklı bireyin yavruları ve nesli de aynı farkı taşıdıklarından onlar da azıcık daha üretken.) İşte simülasyonum göstermişti ki 1000 nesil sonra o farklı bireyin soyundan gelenler toplam popülasyonun %99'ını teşkil etmişler. Azınlık olarak başlayan ve miniminnacık bir avantaj, 1000 nesil sonra onu baskın varyant haline getirmiş.
1000 nesil insan için 25.000 yıl iken bir virüs için saatlerle ölçülebilen biri süredir. Anlatabiliyor muyum? Evrimin eğer varsa tek "mantığı" budur. Daha çok kopya üreten kazanır. İyi olan, akıllı olan, zengin olan, gelişmiş olan, vs... olan değil. Daha çok kopya üreten.
Bu böyle yazdığım kadar basit bir konu değil, üzerinde saatlerce konuşulabilecek ve sonuçları hakkında kitaplar yazılabilecek bir konu. Mesela böyle "bencil" davranan genlerin kendi avantajlarına nasıl işbirliği yapabilen canlılar oluşturabilmesi vs... Bu fikrin gücü basitliğinden geliyor.
O yüzden virüsün bir aklı mantığı filan yok. Elbette ki Ersin Reis'in kıvrak zekasını ve bunu allegorik olarak yazdığını biliyorum ama yaygın bir görüş olduğu için yazmak istedim. Tek mantık kopya sayısı ve diğerleri ile karşılaştırılması...
Bulaşıcılık - öldürücülük ters orantısı meselesi ise vurgulamak lazım UZUN VADEDE gözlenen bir trend. Çok daha öldürücü virüsler gördü dünya son 10 yılda SARS ve MERS gibi çok öldürücü olmaları onların üremeleri açısından bir dezavantaj. O yüzden bir pandemiye sebep olamadılar. COVID ise kriz yaratan o kritik eşikte yer alıyor. Ve evet Ersin Reis'in dediği doğru hem daha bulaşıcı hem daha öldürücü varyantların çıkması muhtemel ama genel istatistik açısından bakıldığında bunlar "küçük dalgalanmalar" olarak gelip gider. Uzun vadede yukarıda anlattığım matematik geçerlidir.
-----------
Tekrar ve tekrar: AŞI AŞI ve AŞI. Aşı olan da oluyormuş filan elbette olabilir duyabilirsiniz çevrenizden ancak şunu büyük harflerle yazmak lazım: ANEKTODAL KANIT KANIT DEĞİLDİR. Yine genel istatistik ne diyor, yayımlanan çalışmalar ne diyor? Herkes niye böyle kritik bir konuda uzmanlara ve bilime bakmıyor da kendi görüşünü beyan ediyor akıl alır gibi değil... Çevremde var yahu yaşlı başlı profesör bence bu aşı işe yaramyor diyor. Hocam siz yapmayın bari diyemiyorum "yaşına" saygımdan. Bir de kısırlık yapıyor diyor,
İddialı olmak iyi tabii her yaşta...
Ben aşılıyım yakalansam da hafif geçiririm doğru bir düşünce. %20 olasılıkla doğru ama. % 75 olasılıkla hiç enfekte dahi olmayacaksın. Hiç hissetmyeceksin çünkü aşılısın !
"...parce que je suis heureux en mer et peut-être pour sauver mon ame..." - Bernard Moitessier