[Burak Doneray]

Sanırım bu tablo durumun tekrar ciddileştiğini kanıtlıyor. Semptom göstermeyenler ve testi pozitif çıkanlar artmaya başladı. 26-30 Ekim Marmariste yarışta olacağız Katılımcılar %90  Rusya'dan  Covid testi zorunlu yaklaşık 1000 test yapılacak Marmariste bakalım sonuçlar ne çıkacak.



https://covid19.who.int/table

[Burak Doneray]

Yarış öncesi Covid testleri yapıldı bizim ekip temiz çıktı . yurt dışından gelenlere girişte  test yapılmadığı ortaya çıktı bir kaç Rus ekip ve Türk ekiplerde pozitif çıktı yaklaşık 20-30 kişi karantinaya alındı yarış dışı kaldı .Vahim olan pozitif çıkanlardan bazıları Göcek yarışından gelenler çıktı .

Vurdum çayıra mevlam kayıra böyle mücadele edilmez herhalde bu virüsle Yurt dışından gelenlere girişte test yapılması çokmu zor acaba.

Marmaris Kaymakamlığının test zorunluluğu kararının ne kadar doğru olduğu ortaya çıktı bu arada Göcekte böyle bir zorunluluk hala yok . Nasıl biter bu virüs sizce böyle giderse zor bence.

[Ersin Böke]

Alanya ve Antalya'ya gelen turistlerin hiç birine test yapılmadı. Ama geri dönenlere test yapılıyor ve sonuç negatif ise uçağa alıyorlar. Uygulama bu yönde. Çok önemli bir psikolojik etki var.  Ofisimizin olduğu otelde belboy covid 19 'a yakalandı. bir hafta sonra iyleşip mesaisine yeniden başladı. Keza tesisteki hamburgercinin kasiyeri covid 19 oldu. Bir hafta sonra iyleşip geri geldi. Yani genç ve düşük eğitimli kişiler araında muhabbet şu yöne. " ben oldum abi trışka..  bir şey olduğu yok "  Bu kesim bunu artık bir cesaret göstergesi olarak görüyor. Bu durum bu kişilerin önlem almaya gerek duymamasına neden oluyor.

Ben bu salgının geçen sene ekim ayından itibaren Türkiye 'ye girdiğine inanıyorum. Rakamların neden inandırıcı olmadığını daha önce yazmıştım. İşin komiği bizim şu hasta -vaka  yaklaşımı bütün dünya devletlerine örnek olmuş vaziyette.

Bilinen belirtileri göstermiyorsanız test yapmıyorlar. Bu durumda  günde 100 binin üzerinde test yapıldığı dikkate alındığında bunların içinden binde oranında hasta sayısı çıkması matematik olarak mümkün değil.

Bu durumda toplam test sayısının minimum %50 sinin hasta olduğu kabl edilirse üstelik bunun sadece test talebi yapan hastalar olduğu düşünülürse sayının büyüklüğü daha da ortaya çıkar. Hasta olduğunu far etmeyen, hasta olsa dahi gizleyen o kadar çok insan var ki.

 

[Burak Doneray]

Hürriyet gazetesinin haberi Sağlık bakanının açıklaması.

İSTANBUL'DA YATAK DOLULUK ORANLARI

Özellikle son dönem bahsettiğim şekliyle Türkiye'nin ortalama vaka sayısının %40'ının İstanbul'da olduğunu söylemiştim ve her geçen gün ağır hasta sayımızın arttığını da biliyoruz. İstanbul'da bildiğiniz gibi sağlık altyapımız çok güçlü. Ciddi bir yatak kapasitemiz söz konusu. Özellikle son dönem 7 bine yakın yatak ilave söz konusu oldu. Yeni hastaneler devreye girdi.

Şu dönemde bu anlamda bir sorun olmadığını söyleyebilirim. İstanbul'da toplam yatak sayımız 48 bine yakın, yoğun bakım yatak sayımız ise 9 bine yakın. Şu an İstanbul'da servis yatak doluluk oranımız %55. Yoğun bakım doluluk oranımız ise %66. Bu erişkin yoğun bakım yatakları. Solunum cihazları için dolunum oranı ise %33.

9 binin %34'ü şu an boş. Yani 3 bin yatağın boş olduğunu söyleyebilirim. Hem üniversite hastanelerimizle, hem vakıf hastanelerimizle, hem de özel sektörle görüşmeler yaptık. Özel sektör bundan sonraki süreçte özellikle %25'ini ayırmak şeklinde bir yaklaşım oldu. Ama bu vaka sayısının 2 veya 3 katına çıkması durumunda farklı tablolar karşımıza çıkabilir. Salgın sadece sağlık bakanlığının çözebileceği bir sorun değil.

[Doğan Erbahar]

Ben bir tıp doktoru değilim, ama diferansiyel denklemlerle aram iyidir. Eksponansiyel büyüme nedir bilirim ve bunun insan sezgisi için nasıl aldatıcı olabileceğini anlayabilirim. Dünya nüfusunun külli ekserisinin bağışıklığının olmadığı yeni bir hastalık mı bu? Cevap evet. Bilinen tedavisi var mı? Yok. Aşı? Yok. Geçirip atlatanların bağışıklığı ne kadar sürüyor? Genel prensip olarak hangi şiddette geçirdiğine bağlı bunun cevabı ama 4-5 ay gibi gözüküyor ortalamada. Şimdiye kadar dünyada kaç can aldı? 10 ay gibi bir sürede 1 milyondan fazla can aldı ! O da sadece tanı ile kayıtlı olanlar...

Ekonomik etkileri hususunda ise ben farklı düşünüyorum. Dünyadaki tüm ülkeler farklı şeyler denediler, başarılı olanlar oldu, olamayanlar oldu. 15 gün daha çok sıkı tedbirlerle dişini sıkmanın mı ekonomik etkisi daha ağır olurdu yoksa ne tam öyle ne tam böyle diyerek idare etmenin ve çığ gibi büyüyen krizin uzun süreli etkisi mi? Sorulması gereken iyi hesaplanması gereken soru bu bence...

Kendi kendimden alıntı yapıp duruyorum böyle işte... "Self-citation" ayıp birşey bizim meslekte esasında ama bazen duramıyor insan...

Haa unutmadan, Fransa ikinci ulusal karantinayı ilan etti. Sorup duruyorlar okulları açtık diye mi böyle oldu filan diye. Grafiğe bakınca zerre alakası yok esasında, gayet öngörülebilir seyrinde ilerliyor. Grafiğin dikey ekseni lineer değil LOGARİTMİK !

Dünyanın 10. büyük ekonomisi bu...

[Burak Doneray]

Ümitsiz olmayın...
Hastalığın kendisi, yarattığı sosyolojik, ekonomik ve daha önemlisi psikolojik sonuçlarına göre çok daha AZ tehlikeli.

Umarım haklısındır Merem. Diğer sonuçlar gelir geçer ölenler geri gelmiyor. (8325 kişi )

1 ay sonra 10326 kişiye çıktı toplam vefat sayısı 2000 kişi daha vefat  etmiş son 1 ayda . 

[Burak Doneray]

Çok ilginç bir ülkede yaşıyoruz Covid zaten yeteri kadar tehlikeli şimdi birde Covid fırsatçıları çıktı ortaya Göcek’te 8 aydaki değişim rakamlarla ev fiyatları 2 kat kiralar iki kat marina ücretleri Euro üzerinden yüzde 30 arttı  .Diğer yerlerde durum nedir bilmiyorum ama bu fırsatçılık yapanlara dur diyen olmayacak herhalde .

Virüsün yayılma hızı arttı hem virüsten hem fırsatçılarından uzak ve temassız kalmanız dileğiyle. Ekim başında bu kıştan çok ümitsizim yazmıştım daha betermiş.

[Kemal Gündüz]

Büyük şehirlerde durum vahim. Bu durumu özellikle oralarda fırsata çeviriyorlar ve kimsede itiraz etmiyor gördüğüm kadarıyla.


Tapatalk kullanarak iPhone aracılığıyla gönderildi

[Doğan Erbahar]

Olasılık teorisinde Benford yasası diye birşey var, duymayanlar için anlatayım. Rastgelelik içeren doğal süreçlerde ortaya çıkan sayıların ilk basamaklarındaki rakamlar düzgün bir dağılım göstermezler, 1'ler daha fazla görünür yaklaşık %30 gibi, 2'ler ondan da az, 3'ler daha az vs... Şöyle bir dağılım.



Rastgele sayılarda niye böyle bir örüntü ortaya çıkıyor diye tuhaf gelebilir size ama basit matematiksel bir ispatı var, okuyunca mantıklı olduğu görülür, detayını merak eden wikipedia sayfasına bakabilir, konu o değil çünkü...

Benford analizi ne işe yarar? Elinize bir veri kümesi geçtiğinde gerçekten "rastgele" olmasını beklediğiniz sayılarla "rastgele süsü verilmiş" sayılar arasındaki farkı kabak gibi gösteren bir metoddur. Bir muhasebecinin rapor ettiği rakamlara hemen uygulanabilir mesela. Eğer bu örüntü yoksa o rakamlara şüphe ile yaklaşabilirsiniz. Ama rakamları uyduranlar eğer bu kanundan haberdar ise bunu da dikkate alarak daha "profesyonel" şekilde uydurabilirler, mesela bir rastgele sayı üreteci kullanabilirler, o zaman işe yaramaz tabii Benford analizi... Yani bütün dertlere çare değildir ama en azından "el ile alel acele mi yazılmış" diye hızlıca bakılabilecek bir yöntemdir. O işe yarar...

Bunun COVID'le ne ilgisi var? Bizim sağlık bakanlığının verilerine amatör bir İspanyol istatistikci Benford analizi uygulamış ve maalesef veriler Benford testi gibi basit bir testi bile geçememiş. (Benim aklıma gelse ben yapardım, kolay bir işlem çünkü ama adam yapmış işte, kullandığı kodu da açık kaynak paylaşmış, aşağıdaki twit zincirinde detayları var)

https://twitter.com/steamtraen/status/1331985658139860998?s=24

Yani zaten şüphe ile yaklaştığımız rakamlardı bunlar, bir de bu işin "acemice" yapıldığı ortaya çıkmış oldu... Gerçekten üzücü...

[Ersin Böke]

rulette işe yarar mı bu

[Doğan Erbahar]

rulette işe yarar mı bu

  üst limiti olmayan çok haneli sayılar lazım

[Doğan Erbahar]

Yine Zeynep Tüfekçi'den önemli bir inceleme yazısı. Kore'de yapılmış bir çalışma ile başlıyor, restoranda kapan (ve en az onun kadar önemli kapmayan kişilerin oturma konumu, hava akışı diyagramları gösteriyor ki 2-3 metre kuralı yeterli olmayabiliyor.)

Bir diğer çarpıcı çalışma sinemalar hakkında. Rapor edilen hiçbir süper bulaştırma olayı sinemalara bağlanmamış mesela. Oysa koro çalışmaları ve spor salonları çok var mesela. Konuşma sık nefes alma ve şarkı söyleme çok fark ettiriyor çünkü.

Yazıya şuradan ulaşılabilir:
https://zeynep.substack.com/p/small-data-big-implications

[Ersin Böke]

Bir saat yazı yazdım ama sonra yazdıkarım çok keyifsiz geldi ve sildim. Teknelerimize iyi bakalım zannettiğimizden daha fazla önemli olabilirler.

[Burak Doneray]

Virüsün ülkemizde ortaya çıkmasıyla Mart-Ekim arası 7 ay içinde 8000 vatandaşımız vefat etti .Kasım ayından bugüne ise 4 ayda 19000 kişi  Toplam 27187 vefat var Bakalım aşılanma ne kadar işe yarayacak yada yaz gelince  azalan ölümler vakalar  olacak mı ? Olursa da aşıdan mı havadan mı olduğunu ancak 2021 Kasım-2022 Subat ayları arasındaki  vefat ve vaka sayılarından anlayabileceğiz .

Ölüm oranındaki artış Kasım-Subat arası çok yüksek ve bu aylar kısıtlamaların yapıldığı en çok dikkat ettiğimiz aylar .kovid bir kış virüsü ise aşıların işe yarayıp yaramadığını seneye kışa görebileceğiz.

Sağlıkla kalın.



 
 

[Ersin Böke]

Mutand virüsler söylendiği gibi çok daha hızlı bulaşabilme yönünde evrimleşiyorlarsa bu ciddi sıkıntı demek.

Bu virüsten çok daha ölümcül virüsler bilinen karantina yöntemleri ile kontrol edilebiliyordu. Öldürücülüğü yüksek /bulaşma yöntemi ya da hızı düşük virüsler bulaştığı organizma da yol açtığı öldürücülük yüzünden bir "dead end" e girmiş oluyor ve kendisini de yok etmiş oluyoru.

Hani şu İran 'da görülen videolarda yolda düşüp ölen insan görüntüleri eğer gerçek ise bu mutand virüs işte bu yüzden kendi gelişimini de sonlandırmış oluyordu.

Ancak kovit 19 mutand virüsleri bulaşma hızını arttıracak şekilde evrimleşiyor ise bu durumda öldürücülük virüsün gelişmesini engellemiyor olabilir. Yani virüs bulaştığı organizmayı daha öldürmeden yüksek bulaşma hızı nedeni ile başka bir organizmaya geçebilecek şekilde evrimleşiyor ise bu çok büyük bir sıkıntı demektir.

Yüksek bulaşma hızı mutand virüslerin evrimleşmesini ve yeni ve daha güçlü mutanlara dönüşmesine de yol açabilir. O yüzden virüs öldürücülüğünü kaybetmeksizin evrimini sürdürüp sürekli yeni mutand virüsler ortaya çıkabilir. An itibarı ile modern tıbbın bu hıza yetişmesi mümkün görülmüyor.

Çoğumuzun çekindiği RNA aşıları belki de tek çözüm gibi duruyor şu anda. Konvansiyonel aşılar ile bu virüsün hızına yetişmek ve engellemek çok zor gibi.

Hepimiz yani az biraz kafası çalışanlar bunun öyle hafife alınacak bir şey olmadığını biliyorduk zaten. Günümüzde pompalanan bireyselliğe çok uygun bir hastalık ile karşı karşıyayız. Hepimiz bu hastalık ile mücadelede yalnızız. Tıp sadece covit 19 ile bağışıklık sistmimiz mücadele ederken başkaca tedavisi bilinine mikropların açabileceği hastalıkları önleme konusunda yardımcı. Yani verilen tedaviler daha çok savaşlardaki lojistik destek gibi. Modern tıp bizim yanımızda savaşmıyor sadece destek veriyor.

Diğer bir sorun ise toplumların izolasyonları ile ilgili. İşte çok iyi izolasyon yaptı denilen Kıbrıs kendini yine kapattı. Üstelik görülen virüs Mutand olan. Kapanma eğer aşı gelişimi hızlanmaz ise hiç bir anlam taşımıyor.

Sağlık sistemi çöküntüsünden farklı olarak kapanma aşıların/ilaçların geliştirilmesinde vakit kazanmak ve ölümleri azaltmak açısından çok önemli. Ancak burada da çok büyük problemler var. Ben ala devletlerin bulunmuş olan aşıların üretiminin hızlandırılması için nenen insiyatif almadıklarını merak ediyorum.

Sonuçta insan hayatı kar amacı güden bir ilaç şirketinin sahiplerine ya da yönetim kurulunun insafına bırakılabilir mi? 

Kendimizi izole edip hastalığa mümkün olduğunca geç yakalanmaya çalışmanın bir önemli dezavantajı daha tehlikeli bir mutand ile karşılaşma riski olarak karşımıza çıkıyor. Dünya sağlık örgütü gibi kurumların bu konuda insiyatif alamamaları ve devletlerin basiretsizliğinin sonuçları çok ağır oluyor ve olmaya devam edecek anlaşılan.

Bir diğer soru işareti ise aşılama hızlarında . Disiplini ile ünlü Almanya da şimdiye kadar tüm nüfus aşılanmış olabilirdi. Neden bu derece yavaş gittiği merak konusu. Aşı konusunda da daha bilmediğimiz çok şey olduğunu düşünüyorum açıkçası.

Tablo çok parlak değil. Bu durum sürdürülemez ve sosyal patlamaların da hızlanması ve şiddetini artıracağını düşünmek bile belkide bu virüsten daha tehlikeli.