Can Deniz hoca dan alıntılarla işleyelim bu konuyu.
Can hocam sana açık mektup , gel bu açtığın başlıkta konularını tamamla eğer bunlar seninse , değil eğer bizimse ; Biz istiyoruz gel ve tamamla , yarım bırakamazsın kurucusu olduğun forumumuz da konuları.
Konuya gelirsek ;
1- yıldırım yeryüzüne düşmez aksine yeryüzünden yükselir. ( yeryüzüne düşme söz konusu olsaydı pratonerler yüksek yapıların tepesinde osmanlı yataganı gibi sipsivri bir yapıda değil şemsiye gibi yapıyı tamamen örter durumda olurdu)
2-teknenizde direkten daha yüksekte değiseniz yada akımın geçtiği yoldaki bir yalıtkan hat üzerinde değiseniz sizlere önemli bir zarar vermez. (bakınız yüksek gerilim hatlarındaki kuşlar. Diregi söküp elinizde mızrak gibi taşımadığınız sürece akım teknenizde sizden daha iyi yardımcı olucak materyal bulacaktır.)
3-Elektronik aletleriniz için ne yaparsanız yapın hasar oluşmaması mümkün değildir. (belki sadece el telsizleriniz cep telefonlarınızı yada dizüstü bilgisayarlarınızı manyetik alandan etkilenmeyecek bir kutuya koyabilirsiniz ama bu kutu kesinlikle bir fırın değil manyetik alandan etkilenmeyecek sözgelimi kurşun bir kasa olabilir.)
4-birinci şıkta değindim yıldırım düşmez yükselir. (%95 oranında ) o yüzden akımın teknenizi terkedeceği en yüksek noktalara eşdeğer ıslak materyal oluşumundan kaçının. Islak yelken gibi, hele orsa seyrinde yatmış bir teknenin rüzgarla şişmiş yelkenlerin, yeryüzü düzlemini baz alırsak direkten dahada yüksek olduğu anları olabilir.
5- yelkenleri indirip motor seyrine dönmek mantıklı bir yoldur.
6- Motor seyrinde iken şarj dinamosunu sistemden ayırma sistemi kurmanız gerekir.
(sarş dinamosu kablo bağlantı jaklarını sökmek gibi- ayrıca akü bağlantılarını şalter ile değil kutup başlarını söküp kablolarını akülerden uzaklaştırarak korumak bir ölçüde mümkün olabilir.
7- yıldırım voltaj ve akım olarak ölçülmesi mümkün olmayan değerlere ulaşabilir. Bu değerleri izole edebilecek yalıtkan madde henüz bulunmadı.
8-Son olarak eğer teknenizi yapım aşamasında değiseniz mevcut siteminizi göz önünde tutarak makul çözümler bulmak olası ancak tekrar ediyorum makul çözümler sıfır riski vaad eden çözüm yok
Soru : Tekne de artıyı ve eksiyi kesen şalterler koysak yıldırım esnasında cihazlarımızı koruyabilirmiyiz. ?
Cevap : Engelleyemeyiz çünkü çift kutupluda olsa yani hem artıyı hem eksiyi kesen şalterde olsa şalter kontakları açıldığında iki kontak arası mesafe en büyük şalterlerde bile 2-3 cm i geçmez bu aralıktan milyonlarca voltluk gerilim çok rahat atlar. Tüm elektroniklerin yandığı bir vaka da Eksper in ortalama değer olarak verdiği 300.000 volt gerilim değeri en küçük çaplı bir yıldırım geriliminin türevinin türevidir.
Bu yüzden Kabloları akü kutup başından çıkarmak ve artı ile eksi ucu birbiriyle kısa devre etmek gereklidir.
Yani kapalı bir çevrim yaratacaksınız.
Manyetik alan içinde bulunan bir bobinde gerilim oluşur ama bu bobinin iki ucu birleşikse bu bobin tek bir iletken gibi davranacağı için üzerinde akım dolaşmayacağı için bağlı bulunduğu aletler nisbeten yüksek gerilimden korunmuş olur.
Önemli cihazlarınızı seyir halinde iken hava bozduğunda kurşun levhalarla yapılmış bir kasa içinde korursanız (el GPS'i el telsizi, cep telefonu otopilot ana panel gibi) nisbeten korunabilirsiniz.
Yapabilecekleriniz yıldırım esnasında size makul bir koruma sağlar.
Daha önceaktardığım gibi yıldırım oluşması beklenen havada seyre çıkmamak seyirde yakalanılmışsa ve demirliysek hemen demir toplamak seyir halinde isek yelken seyrinden motor seyrine geçmek motoru çalıştırdıktan sonra akü kutup başlarını ve şarj dinamosu uçlarını ayırmak size önemli bir koruma sağlar.
Açık denizde değilseniz Kıyıya yakın bir alandaysanız yükseltileri tekneniz direğinden yüksek olan bölgeler sizin için daha emniyetlidir. Bu durumda direk limana gideyim diyeceğinize o bölgede motor seyriyle yıldırım olayı sakinleşene kadar dolanın derim.
Ve son bir uyarı bazı balıkçılar ardından zincir salıp öyle yıldırımdan korunuyorlarmış lafı şehir efsanesidir. Sakın ola böyle birşey yapmayın teknenizi cazibe merkezi haline getirirsiniz.
Tamam deniz suyu iletkendir ama yıldırıma neden olan zıt kutup yükü toprakta oluşur yani deniz üzerinde zincir uzatarak dolanmak deniz dibinden deniz suyunun nisbeten iletkenliği yardımıyla yüzeye çıkacak akımı kendi elinizle tekneniz üzerinden taşırsınız.
Not : Bu konuda güzel bir ingilizce döküman var elimde , çeviri yaparım diyecek reis varsa göndereyim , yoksa ingilizce yayınlayayım burada ne dersiniz reisler ?
Gönderen