Foruma çok fazla katkım olamıyor. O nedenle bu kere bir güzellik yapmak istedim. Kendi blogumdan önce burada paylaşmayı uygun gördüm.---------------------------------------- 000-------------------------------------------------------
Konuya yabancı olmayanların ve/ya yeni başlayanların dilinde pelesenk olmuş "
paylıt katır" hemen her amatör denizcinin erişmek istediği rüyasıdır da iş bir türlü ciddiye binmez. Heyecanla gaz vermeye çabalarız.
- E kardeşim o kadar âşıktın bu teknelere. Şimdi cebin para da gördü. Hem gezdiğin yerlerde millet tırnaklarını kemirir. Herkesler durmadan fortoğrafını çeker. Hatta akıllı olursan para bile kazanırsın. Teknenin parasının bir kısmını da geri alırsın.
-Aabi, kim uğraşacak o koca tekneyle? Bakımı, boyası, verniğii marinası... Uzaktan seyretmek güzel de artık kimse randa kullanmıyor ki. Tiiye alırlar vallaha. Bi de o kadar ip, halat ... Beceremem ben ya. Satamaya kalksam kimse almaz. Yine en iyisi plastikler. Boşuna kanıma girmeye çalışma.
Sosyal medyada fotoğraflarını, yarış filmlerini paylaştığımız, kimimizin hayallerini gerçekten süsleyen bu (Pilot cutter) kılavuz kotraları gerçekte nedir?
1847-Henriette Marie’den 1910-Jolie Brise’e
DONAN RAVEN
5/4/2013 tarihli makalesinden tercüme M.Cem GÜR
Keşifler çağı çağdaş ticaret çağına evrildiğinde Fransız, Portekiz, İspanyol, Hollanda ve İngiliz imparatorluklarının nakliye filoları egzotik baharat ticaretini sağlamaya başlayınca, sanayileşmiş 19. yüzyıl Avrupa'sının talepleri artan tonaja ihtiyaç duydu ve gemi büyüklüğü, yelken alanı ve bunun sonucu olarak gemi inşasında belirgin bir gelişme gösterdi.
İngiliz Kanalı'ndaki, kayalar ve aşırı akıntılar ile dağılmış en büyük ticaret limanları veya yeni doğan Amerikan ulusunun doğu kıyısındaki sığ sahiller, limanlar ve koylar arasında, hızlı kılavuz tekneleri, gittikçe büyüyen clipper / hızlı ve iri yelken gemilerini limanlara ulaştırmak veya açık denize çıkartmak için özel olarak geliştirildi. Peşinden liman işletmeleri ve sigorta şirketlerinin ticaret yaşamına girmeleri ile de bu uygulama genel bir zorunluluk haline geldi.
Doğuda ve batıda yöresel akıntıları ve bütün kayalıkları bilen, yetenekleri göz ardı edilemez kılavuzlar, Tom Cunliff’in de kendi cümleleriyle “mesleklerini şiddetle savunuyorlardı”. Limana getirdikleri her ticaret gemisi için bir kılavuzluk ücreti alıyorlardı, gemi ne kadar büyük olursa ödül o kadar büyüktü. Sonuç olarak, rekabet – limanlara girecek büyük gemilere önce ulaşmak için - gerçekten şiddetli oldu.
İngiliz Kanallı kılavuz tekneleri verimli ve güvenli olması için geliştirildi; denizci, (en zorlu deniz ve rüzgâr koşullarına güvenle dayanabilen) hafif havada olduğu kadar sert havada da hizmet verebiliyordu.
Planlarına sahip olabildiğimiz ilk Fransız kılavuz teknesi olan
Henriette Marie, yaklaşık 1847 yılında inşa edilmiş ve 1870 yılına kadar Le Havre şehrine kılavuz teknesi olarak hizmet etmiştir. Dörtgen kesimli bir karanfil yelkeni de olan kotra armalı idi, o dönem tanımlamasında ana direği vasata yakın olup çok sayıda ön yelken taşıması mümkündü. Böylece uzun bir cıvadra üzerinde bir kontra flok bir flok ve bir trenket basıyordu. Ana yelkeninde “
H2” markası varsa da bütün hizmeti süresince bunu mu yoksa kılavuz tekenelerine özel kırmızı çıpa ve yine kırmızı şerit mi taşıdı bilmiyoruz. Tekne yapımcısı ve Fransız Amiralin oğlu Yzb. Armand Pâris 1866 yılında, babasının 1882de yayımlanacak ünlü kitabı için ölçülerini alıp planını çizdi. İyi denizci, o dönemin hızlı tekne tanımına uygun olarak morina kafalı (dolgun baş) ve uskumru kuyruklu ( yağsız kıçlı),[ the cod’a head and mackarel tail ]en geniş yeri baş bodoslamadan 2/5 mesafede idi.
Henriette Marie (draft Lt. Armand Pâris - collection Claudie Reinhart)
Henriette Marie H2Denize iniş: 1847
Denize indiği yer: Cherbourg (FR)
Tam boy: 13.65m
Dikmeler arası boy: 12.40m
En: 4.14m
Draft: 2.42m
Deplasman: 26,6 tons.
Henriette Marie'nin yapımı sırasında, ilk sac yatının üretimi, Blackwall'daki Thames Sac Gemi İnşa Şirketinde başladı. Tasarımcısı Thomas Waterman, hem buharlı hem de yelkenli ticari gemileri inşa etmişti. Bir yarış kotrasını inşa etmek için, John Scott Russell'ın(*) yayınlanmış eserleri, özellikle de dalga teorisine özellikle önem verdi, bu nedenle,
Mosquito, 1848'de vaftiz edilip denize indiğinde büyük yatlar için bir tehdit haline geldi. Her ne kadar 1851 RYS £100 Kupasında yer almasa da, Mosquito 1852 Kraliçe Kupasını kazandı ve yine o yıl 178 tonluk
Amerika'yı Wight Adası çevresi yarışında geride bıraktı.
Mosquito, uzun ve başarılı yarış kariyerini George Lennox Watson’ın cümleleriyle “ sade ve narin baş yapısı, yüksek deplasmanı, düzgün eğimli postaları ve derin omurgası” ile kanıtladı. Watson devamında “Mosquito yabancı bir tersanede inşa edilseydi tasarımında oldukça fazla yaratıcılık sergilediğinden
America uskunasından daha büyük sansasyon yaratacaktı” der. Ne yazık ki bu nedenle cutter /kotra tasarımını derhal etkilememiştir, ancak denize inişinden 40 yıl sonra kılavuz teknesine tadil edilecek ilk yatlardan biri haline geldiğini belirtmek önemlidir. Barrow-in-Furness'de görev yaptı ve o dönemin diğer kılavuz kotralarına çok benziyordu.
Mosquito (Badminton Library, volume 22, 1894)
Yarış donanımlı Mosquito (print from Montague John Guest's memoirs of the Royal Yacht Squadron, 1902)
MosquitoDenize inişi: 1848
Yapımcı: Thames Iron Shipbuilding Company (Blackwall, UK)
Tasarımcı: Thomas Waterman
Tam boy: 21.44m
Deplasman: 49 tons
Arma: fore-and-aft(**) randa arma, dörtgen karanfil ve iki ön yelken
1871'de Henriette Marie'nin hizmet süresi bittikten sonra Fransa’nın önde gelen deniz mimarı Jacques-Augustin Normand'ın yönettiği tersane,
Cours-Après adlı kılavuz teknesini inşa etti.
Muhtemelen varlıklı bir kılavuz kaptan için inşa edilen tekne aynı formada, hafifçe daha yuvarlak ve uzun baş bodoslama kıvrımı, daha derin en boy oranı ve eğimi vurgulu bir kıç dikmeliydi. En geniş yeri, Mosquito’da olduğu gibi karinanın daha keskin bir su girişi sağlaması için vasata çekildi. Henriette Marie ile aynı ende daha uzun bir su hattıyla birlikte, daha dar ve daha ağır safralı bir tekne idi. Bu uygulamalar daha oturaklı, daha kolay manevra yapabilen, kaba denizde rüzgâr üstüne daha verimli yol alabilen bir tekne ortaya çıkarttı. Randa armalı, planda görülmeyen kambur bir cıvadraya basılan üç ön yelken taşıyordu.
Cours-Après (draft Le Normand - collection Claudie Reinhart)
Cours-Après H1Suya iniş tarihi: 1871
Tasarımcı/Tersane: Jacques-Augustin Normand, Chantiers et Ateliers Le Normand (Le Havre, France)
Tam boy: 15.60m
Dikmeler arası boy: 13.80m
En: 4.22m
Draft: 2.75m
Deplasman: 41.6 tons.
Özellikle Société des Régates du Havre, 1891'de bu teknelere açık olan yarışlar düzenlemeye başladığında, Fransız kılavuz tekneleri zaman içinde performans odaklı hale getirildi. Yerleşik bir kılavuz tekne üreticisi olan Abel Le Marchand, 1890’da daha hafif, daha dar, daha sığ, suyu kesişi daha narin baş formu ile
Marie Madeleine’i inşa etti. 1894’de inşa edilip halen denizlerde dolaşan kızkardeşi olan
Marie-Fernand, kılavuz teknelerinin yatçılığa evrimine iyi bir örnektir.
Marie-Madeleine (collection Claudie Reinhart)
Marie-Madeleine H25Denize iniş tarihi: 1890
Tasarımcı/tersane: Abel le Marchand (Le Havre, France)
Tam boy: 15.75m
Dikmeler arası boy: 13.85m
En: 4.10m
Draft: 2.50m
Deplasman: 33.4 tons.
Marie Fernand
(İngiltere’de) İlk kılavuz teknesinden yaklaşık on yıl önce 1838'de kurulan ilk Fransız yat kulübü (Société des Régates du Havre) ile, yatçıların ve kılavuzların ortaklaşa hızlı bir yelken teknesi oluşturmak için etkileşime girmedikleri şaşırtıcıdır: Bunun nedeni, ilk yarışların ağırlıklı olarak kıyı şeridinden çok Seine Nehrinde yapılması nedeniyle, gerçek gereksinim önemli ölçüde farklılık gösterecekti.
Fransa’da Arcachon bölgesi 1892 tarihinde, Joseph Guédon tarafından kılavuz tekne haline getirilmek üzere tasarlanan ve inşaa edilmiş yawl arma
Trident II 1900 yılında Havre Limanına getirildiğinde yeni etkileşim olanakları belirgin hale geldi ve Fransa’da dönüşümün nirengi taşı oldu. Tekne,
Fellow ismi ile yeniden vaftiz edildi, yeterince para kazanıncaya kadar bir yıl daha yawl olarak hizmet verdi. Nihayet mizena direği kaldırıldı, dönüşümü için son adım da atılmış oldu. 1903'de bir Arama Kurtarma görevi sırasında fırtınada trajik bir şekilde battı.
Trident II, kılavuz teknesine dönüşümü öncesinde İngiliz yatçılarının ilgisini çekti, nedenini anlamak kolay: Guédon, kılavuz cutter/kotraya benzeyen çizgileri elde etti, ancak çok daha kolay, daha ince bir tekne ortaya çıkarttı. Vurgulu olmasına rağmen zarif bir borda çalımı, geniş alanlı bir kıç güverte için o zamana göre abartılı bir ayna eğimi, dümenin tamamı deniz içindeydi. Bu özellik başlangıçta yat yarışları için daha önce verilen derecelendirme kurallarında bir handikap olarak kullanıldı ama hızından ödün vermeden bu handikapını çok hızlı tepki vererek düzeltecekti. Derin bir gövde ve dış safra görece az su kesimi ile telafi ediliyordu. Bu özellik gezi yatçılığında aranan makbul özellikti.
Trident II Die Yacht dergisinde yayımlandığı gibi (collection Jacques Taglang)
Fellow H21 (önce Trident II)Denize iniş tarihi: 1892
Tasarımcı: Joseph Guédon
Tersane: Bonnin & Damon (Lormont, France)
Tam boy: 18.30m
Su hattı boyu: 15.30m
En: 4.80m
draught: 2.60m
Draft: 38 tons (Toplamda 17 ton safra, 6 tonu omurga altında )
Yelken planı: gaff yawl, 241m²
Ana yelken: 100m²
Trenket: 27m²
Flok: 32m²
Kontra flok: 29m²
Karanfil: 33m²
Mizena: 20m²
1903 yapımı kılavuz teknesi
La Charité daha geniş, daha derin ve daha uzun daha yuvarlak bodoslamalı bir uygulamaydı. Seyir performansı yeterli bulunmuş olmalı ki 1911de şahısa satılarak adı
Lucy olarak değiştirildi.
La Charité (collection Claudie Reinhart)
La Charité H31Denize iniş tarihi: 1903
Tasarım/uygulama: Albert Paumelle (Le Havre, France)
Tam boy: 16.55m
Dikmeler arası boy: 13.93m
En: 4.50m
Draft: 2.85m
Deplasman: 42.8 tons.
1905
Liberté, burada sunulan en büyük, en iyi ve en hızlı Fransız teknelerinden biridir. Özel bir vesile ile, Fransız kargo gemisi Caravellas’a kılavuz kaptanı bıraktıktan sonra Le Havre Limanına dönüp kargo gemisinden önce limana girmiştir.
Liberté (collection Claudie Reinhart)
Liberté H35Denize iniş tarihi: 1905
Tasarım/uygulama: Abel Le Marchand (Le Havre, France)
Tam boy: 17.30m
Dikmeler arası boy: 14.80m
en: 4.80m
Draft: 2.94m
Deplasman: 47 tons.
28 Numara 1907'de Brûment & Capron tarafından Fécamp'da, Le Havre'nin hemen kuzeyinde inşa edilen 28.19 tonluk kılavuz teknesi
Louise Küçük tekneler hâlâ yelken gücünü kullanırken, 1910'ların başında kılavuz tekneleri dönemlerinin doruk noktasını işaret ederken, zamanın nakliye hatları, Lightning, Thermopylae
Cutty Sark gibi hızlı gemilerin yelken dönemini terk edip daha tonajlı, çok amaçlı buharlı kargo gemileri rahat Atlantik geçişine iyi adapte edilmiş ve bu nedenle büyük miktarlarda çeşitlenen yolcular ve yükler için uygun hale gelmişlerdi. İyi uygulanmış tahrik sistemleri ve dört pistonlu motorları, yol süresini garanti altına alıyordu.
1910'lara gelindiğinde nehir tabanları tarandı ancak kanallara el sürülmedi ve hidrografik sondaj planları şematik olarak kullanılmadı. Rekor sayılara ulaşan ticaret gemilerinin kanal girişinde kılavuz alması son derece önemliydi. Tarihte kılavuz tekneleri sayısının doruk yaptığı bu dönemdir.
Tom Cunliffe’ın 1911 yapımı
Hirta’sı da eski bir kılavuz teknesidir. Kişisel düşüncesi, teknenin tipinden yola çıkarak Kindly Light’ın kılavuzu Barry Lewis Alexander 1911de £ 500 gibi inanılmaz bir fiyata dünyanın en hızlı kılavuz kotrasını sipariş etmişti.
İki yıl sonra,
Jolie Brise, Le Havre'daki Albert Paumelles tersanesinden suya indi. 1925'te Royal Ocean Yarış Kulübü açılışı Fastnet Yarışını kazanarak ününu kazandı. 1929 ve 1930'da peş peşe galibiyet ile Jolie Brise bu yarışı üç kere kazanan tek teknedir.
Artık kılavuz kotraları baş bodoslamadan aynaya kadar vurgulu şiyer hattlı, derin kesitli, aşırı eğimli dış bükey aynalı ve kıç bodoslamalı, geniş yelken planlı teknelerdi. Güvenliydi, güverte güvenliğini ve kuru kalmasını sağlamak için şiyer hattı boyunca parampet eklenmişti. O dönemin kılavuz teknelerinin belirgin imzası parampet güverte hattında ve aynada açılan frengiler oldu.
Jolie Brise denize iniyor (collection Jacques Taglang)
Jolie Brise (collection Jacques Taglang)
Jolie Brise H6denize iniş tarihi: 1913
Tasarımcı: Alexandre Pâris
tersane: Albert Paumelle (Le Havre, France)
Tam boy: 22.50m
Güverte boyu: 17.06m
Su hattı boyu: 14.63m
en: 4.63m
Draft: 3.10m
Deplasman: 23 tons
Yelken alanı: gaff cutter, 228m²
Nakliye, Büyük Savaş sonrasında da devam etti ve kılavuzlar hiçbir zaman işini bırakmadılar, ancak radyo devreye girdi ve ne tekne tipi evrimleşti ne de sayıları arttı, bunun yerine, giderek küçük tekneler için önemli değişiklikler yapıldı ve bu dönemde deniz dizel motorları büyük bir başarı ile donatıldı ve iş teknelerinin görkemli "Yelken Çağı"na son verdiler. .
Günümüzde de Kılavuz kotraları inşa eden İngiliz "Working Sail" firması
https://workingsail.co.uk/(*) Colin Archer da John Scott Russell'dan yararlanmıştır
(**)
For-and-aft: Yelkenlerin tekne omurga hattında olması ve her iki kontrada da kullanılabilmesine olanak veren donanım.
Gönderen