Bu alıntının kaynağını da kaydetmemişim
,bilen varsa ekleyelim reisler.
PASLANMAZ
“Paslanan paslanmazlar” ile ilgili bazı bilgileri yararı olur ümidi ile paylaşmak istiyorum.
Endüstriyel metaller içinde deniz suyuna en dayanıklı ve uygun olanlardan birisi 316 kalite paslanmaz çeliktir. İsminin “paslanmaz” olması genelde doğrudur, fakat deniz ortamında her zaman tam olarak geçerli değildir. Bu nedenle, piyasa tabiri ile “kromnikel” demek belki daha uygundur.
316 kalite paslanmaz çeliğin içinde %65 demir, %17 krom, %12nikel, %2,5 molibden ve diğer bazı elementler vardır. Detaylara girmeden anlatmak gerekirse, mikroskop ile bakıldığında bu metallerin çok küçük tanecikler halinde birbirlerinin içinde karışmış halde bulunduğu görülür.(Sanki çeşitli kuruyemişlerin bir arada olması gibi). Bu yapıdaki bir malzemede koruyuculuğu krom, nikel ve molibden sağlar. Ancak büyük orandaki demir, gene de deniz ortamında paslanabilir. Bunu önlemek için özel ve çok kuvvetli bir asit karışımı yüzeye sürülür ve daha sonra yıkanır. Böylece aradaki demir tanecikleri asit etkisi ile yüzeyden uzaklaştırılır ve geriye sadece krom, nikel ve molibdenden oluşan oksitlenmiş(demir pası değil) bir tabaka kalır. Buna “ pasif tabaka” denir ve paslanmazı asıl etkili bir şekilde koruyan işte bu çok ince tabakadır. Ayrıca yüzeyin polisajlanmış olması da korozif maddelerin üzerinde durmasını zorlaştıracağından dolayı, yardımcı bir olumlu etki yapar. Aynı 316 kalite de olduğu halde bazı paslanmazları n çabuk paslanması, bazılarının ise çok uzun süre pırıl pırıl kalması bu tabakanın durumuna bağlıdır.
Bu tabakanın korunması için mekanik olarak çizilmemesi gerekir. Maalesef piyasadaki paslanmaz temizleme ürünlerinde veya oto boya pastası gibi temizleyicilerde çok ince çizici taneler vardır. Bu sayede çok etkili ve hızlı temizlik yaparlar ancak pasif tabakayı yaraladıkları için kısa sürede tekrar paslanma olur. Pasif tabaka yaralanmış olsa bile, eğer sık sık tatlı su ile yıkanırsa havanın oksijeni ile kendi kendine zamanla yeniden oluşabilir. Fakat bunun için de paslanmazın üstüne hava ile temasını kesen herhangi bir koruyucu tabaka sürülmemesi gerekir. Oksijenin kolayca girip pasif tabakayı yenileyemediğ i kapalı yerlerde, bu nedenle paslanma daha çok görülür.
Benim temizlik için önerim, oksalik asit kullanmanızdır. Oksalik asit pas giderici temizlik ürünlerinin aktif maddesidir. Pasif tabakayı yaralamadan temizlediği için daha iyidir. Bunu şöyle uygulayabilirsiniz; 1 bardak suya (yaklaşık 200ml), 2 çay kaşığı (yaklaşık 6g) oksalik asit koyup eritiniz. Bu eriyiği temizlenecek yere sürün veya sprey şeklinde sıkın. Yaklaşık 15 dakika kadar sonra (hava sıcaklığına göre değişir) tam olarak kurumadan hemen önce, bir bez ile hafifçe ovarak silin. Eğer istediğiniz düzeyde temizlenmediyse bir kez daha uygulayın. Bu yöntem belki diğer temizleyicilere göre daha uzun süre alıyor olabilir ama daha kalıcı temizler. Ayrıca oksalik asit zayıf bir asittir ve istenmeyen yerlere bulaşırsa hemen bir zarar vermez. Tatlı su ile yıkamak yeterli olur. Oksalik asit toz şekere benzer bir madde olduğu için yanlışlıkla yenmemesine dikkat ediniz. Bunu ecza depolarından 1kg lik paket halinde bulabilirsiniz. Veya bir arkadaşım Eminönü’ndeki Mısır Çarşısı’nda da açık olarak satıldığını söylemişti, oradan da alabilirsiniz.
Bir de paslanmazın kalitesi ile ilgili tereddütler olduğunu görüyorum. Elbette en sağlam yöntemlerden birisi analiz ettirmektir. Fakat malzemeden bir parçayı kesip götürmek gerektiği için, tekne sahiplerinin yapması biraz zor olabilir. Bunun yerine pratikte şöyle yapılabilir; düşük kalite paslanmazlar( 410, 430 kalite) manyetik özelliğe sahiptir ve bir mıknatıs ile kolayca ayırt edilebilirler. Ancak zaten bunlar denizde hiç kullanılmazlar. Denizde kullanılabilen orta(304) veya yüksek (316) kalite paslanmazlar ise çok hafif manyetiktirler ve çok az veya hiç mıknatıs tutmazlar. Asıl problemimiz bu noktada 304 ila 316yı ayırt edebilmektir. İkisi arasındaki en belirleyici fark korozyon direncini arttıran molibdenin 304 kalitede hiç olmamasıdır. Bunu anlamak için pratikte molibden ayıracı denen sıvı kullanılır. Bunun için kontrol edilecek metal zımpara ile biraz ovalanır ve hiç üflenmeden buraya bir damla ayıraç damlatılır. Eğer 5-10 dakika kadar sonra renk değiştiriyorsa burada molibden vardır, yani 316(yüksek kalite) dir. Renk aynı kalmışsa (304) orta kalitedir. Bu ayıracı endüstriyel paslanmaz malzemeler satan yerlerden bulabilirisiniz.
Paslanmazları koruyan üstlerindeki oksit tabakasıdır. yani paslnmazların yüzyi paslanır ve altındaki tabakaları korur.Bu nedenle paslanmazların su altında kullanılması önerilmez. Üst tabaka birşekilde giderse yeterlioksijen olmadığından deniz suyu içinde erirler. Su kesiminin üstünde kullanılması gereken (gerekiyorsa su altında da) 316 kalite diye geçen paslanmazdır.
Denizcilik sektöründe kullanılanlar için genel olarak 304 veya 316 rakkamları ile ifade edilen AISI (American Iron & Steel Institute) standartlarının numaralarıdır.
AISI standartlarında bir 300 serisi bir de 400 serisi paslanmaz çelikler vardır. 300 serisi olanlar antimanyetik, 400 serisi olanlar manyetiktir. Seriler arasındaki fark üretim esnasındaki prosesler sonucu mikrostrüktürde meydana gelen farktır.
Denizcilikte daha çok 300 serisi çelik kullanılır. Bunların içinde de en fazla kullanılan 304 ve 316 serisidir.
304 serisi çelikte %18 krom %8 nikel, 316 serisinde ise %16 krom %10 nikel ve ilaveten %2 molibden bulunur. Bu ilave %2 molibden kloridlere karşı(özellikle deniz suyu) dayanımı arttırmak için konulur.
316 serisi paslanmaz içinde bir de 316L tipi vardır. Buradaki L harfinin anlamı çeliğin içindeki karbon oranının sınırlandırılmış olması demektir. L olmaz ise çelik içindeki karbon oranı %0.15 e kadar çıkabilir. Ancak L varsa karbon oranı %0.03 ü geçemez demektir. Karbonun az olması kaynak kabiliyetini arttırır.
Paslanmaz çelik ile çalışırken şunlara dikkat edilmelidir:
1. Paslanmaz için kullanılan delici ve kesici aletler yalnızca paslanmazda kullanılmalı diğer çelikler ile karıştırılmamalıdır. Zira, diğer çeliklerle temastan bulaşan karbon paslanmaz çeliğin paslanmasına yol açar.
2. Her ne olursa olsun paslanmaz çelik diğer karbon çelikler ile temas etmemelidir.
3. Normal çeliği delen ve kesen aletler(matkap ucu, kesme taşı vs.) paslanmaz çeliği delemez veya kesemez. Bunları alırken dikkat edilmelidir.
4. 304 ve 316 serisi çelikler torna vb. gibi makinalarda işlenirken diğer çelik gibi talaş üretmez. İşlenebilir çelik 303 serisi olandır.
5. Paslanmaz çelik işleyen bir atölyede diğer çelikler kullanılamaz. Aksi halde paslanmaz karbon kirlenmesine ve nihayetinde korozyona uğrayacaktır.
6. Paslanmaz çelik tel fırça ile temizlenemez. Paslanmaz için yalnızca metal olmayan fırçalar kullanılmalıdır.
7. AISI çelikleri ancak soğuk işleme ile sertleştirilebilirler(dövme , soğuk hadde gibi), ısıl işlem yapılamaz.
8. Tekne üzerinde diğer karbon çeliklerine yapılacak taşlama veya taşla kesme gibi mekanin işlemlerden çıkan çapaklar(kıvılcım) paslanmazların üzerine sıçrayıp paslanmasına neden olacaktır.
Gönderen