[Doğan Erbahar]

Demin bir "Eureka!" anı yaşadım, heyecanlandım, taze taze paylaşmak isterim...

Gençliğimde ilk duyduğumdan beri ilgimi çeken bir matematikçi Antik Yunan'da yaşamış Apollonious. Sayısız çalışması var, ancak onu en çok meşhur eden çalışması "konik kesitler" üzerine yazdığı eserleri. Konik kesit, bir koniyi bir düzlemle kestiğiniz zaman ortaya çıkan eğriler. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi kesme açınıza göre çember, elips, parabol veya hiperbol ortaya çıkabiliyor.



Apollonious bu eğriler üzerine cilt cilt incelemeler yapmış. Derler ki adamın kıymeti bu kitapları yazdıktan neredeyse 2000 yıl sonra 1600'lü yıllarda mekaniğin geliştirilmesi ile anlaşılmış. Gezegenlerin hareketinin elips olması, fırlatılan bir merminin parabol çizmesi vs... Çok kullanılmaya başlanmış onun eserlerindeki  sonuçlar 17. yy'dan sonra...

İşte tam olarak bu hikayeyi acayip ilgi çekici ve romantik buluyordum. Tüylerimi diken diken ediyordu her aklıma geldiğinde. Bir çalışma yapıyorsun ve 2000 yıl sonra anlaşılıyor onun kıymeti !!! "Matematik böyle bir şeydir işte"ye getiriyordu lafı bunu okuduğum kaynak. Ama... Ama yine de sormaktan geri kalamıyordum kendime: "tamam da ne alaka? İnsan hiçbir uygulaması olmayan böyle soyut bir problemi niye inceler ki? Cilt cilt kitaplar yazar üzerine." Bu sorunun bende cevabı yoktu.

5 dakika öncesine kadar  İşte "Eureka!" anı bu... Şuna rastladım internette:



Bingo! Üzerinde Apollonious ismi yazan bir GÜNEŞ SAATİ ! Antk Yunan'dan kalma... Sonra hayatını biraz daha detaylı okudum. İkinci Bingo! Astronomi üstadı imiş aynı zamanda.

Hayır hayır, artık o rivayeti okuduğum kitapta yazdığı gibi soyut bir matematiksel problem üzerine çalıştığına inanmam mümkün değil bu saatten sonra! Bu adam güneş saatleri üzerine kafa yoruyordu ! Diyeceksiniz ki yahu tarihsel olaylarda hiçbirşeyden böyle emin
olamazsın. Ben %99 eminim valla şu an! (O %1 de hatırları kırılmasın diye) Adım gibi eminim! Salt "tarihsel" bir olay değil bu... Bu adam güneş saati üzerine düşünürken girdi bu probleme. Nasıl mı biliyorum? Buyrun:



Resmi ben çizdim. Kendi blogumdan. Bundan ta 1 yıl önce yayımlamıştım şunu: http://fizikkaralamalari.blogspot.com/2019/05/gunes-saati-hobi-projesi.html

Bütün gök cisimleri kutup yıldızının etrafında bir çember çizer. (Apollonious'un bunu bilmemesine imkan yoktu !)
Hali ile güneş de aynısını yapar. Hmm, o zaman güneşin ışığı bir koninin yüzeyini yalayarak gelir bize bir gün boyunca ve bu ışığın vurduğu bir cismin gölgesi düz bir yüzeye düştüğünde... Hmmm, ilginç bir eğriymiş bu...

Adım gibi eminim ki böyle düşündü...  ve buradan yola çıkarak problemi genelleştirdi ve incelemeye başladı bu eğrileri...



Ben elbette ki Apollonious üzerinde kafa yormadan 2500 yıl sonrasının pratik teknikleriyle çalakalem yapmıştım hesabımı güneş saatimi tasarlarken. Şimdi onun güneş saatini görünce bir anda parçalar birleşti. Artık o kadar gizemli görünmüyor problem gözüme... Taze taze heyecanımı paylaşmak istedim... 

[Cevat İpekçi]

 Doğan kaptanım, bambaşka birisin. Sağ olasın.

[Seval Duban]

Paylaşım için çok teşekkürler Doğan bey.

Ben de geçen gün Pisagor' la ilgili araştırma yaparken Osman Balcıgil' in yazmış olduğu Pisagor Tepkisi isimli kitabı okudum. Kitap' ta, Gezi olayları ve Pisagor Cemiyeti' nin üyesi iki papazın maceraları var. Kitap, tarihi kurgu, yazanlar ne kadar doğru ne kadar yanlış bilemiyorum ancak benim çok hoşuma gitti.

Kitap' ta, pagan bir filozof ve Pisagor Cemiyeti' nin kurucusu olan Apollonius' tan sıkça bahsediyor. Benim en çok ilgimi çeken kısmı ise Ayasofya' da bulunan Deisis Mozaiği. Yaklaşık 1261  yılında yapılmış olan mozaikte, İsa' nın yanında Bakire Meryem ve Vaftizci Yahya yer almakta. Ancak kitap diyor ki, o İsa değil, Apollonius. MS 325 yılında İmparator I. Konstantin tarafından İznik Konsili toplandığında, İsa isminde bir figür yaratılmış. Bu figür için de örnek alınan kişi aslında Apollonius' muş.

Tarihi kurgu sevenlere kitabı öneririm

[Doğan Erbahar]

Paylaşım için çok teşekkürler Doğan bey.

Ben de geçen gün Pisagor' la ilgili araştırma yaparken Osman Balcıgil' in yazmış olduğu Pisagor Tepkisi isimli kitabı okudum. Kitap' ta, Gezi olayları ve Pisagor Cemiyeti' nin üyesi iki papazın maceraları var. Kitap, tarihi kurgu, yazanlar ne kadar doğru ne kadar yanlış bilemiyorum ancak benim çok hoşuma gitti.

Kitap' ta, pagan bir filozof ve Pisagor Cemiyeti' nin kurucusu olan Apollonius' tan sıkça bahsediyor. Benim en çok ilgimi çeken kısmı ise Ayasofya' da bulunan Deisis Mozaiği. Yaklaşık 1261  yılında yapılmış olan mozaikte, İsa' nın yanında Bakire Meryem ve Vaftizci Yahya yer almakta. Ancak kitap diyor ki, o İsa değil, Apollonius. MS 325 yılında İmparator I. Konstantin tarafından İznik Konsili toplandığında, İsa isminde bir figür yaratılmış. Bu figür için de örnek alınan kişi aslında Apollonius' muş.

Tarihi kurgu sevenlere kitabı öneririm

Aa, çok enteresanmış bu esas ben teşekkür ederim paylaşımınız için. Adamın kıymeti 2000 yıl sonra bilinmiş derken elbette ki olaya modern bilim ve aydınlanma çerçevesinden bakmıştım. (Mesajı yazmamın üzerinden bir buçuk yıl sonra bu güzel mesajı okumak da konunun öznesi Apollonius olunca çok hoş örtüşmüş.  )

Medeniyet tarihi elbette ki bilimden ibaret değil. Kitaptaki iddia doğru ise kültürel etkisi daha bir baskın olabilir. Gayet mümkün bence...