[Bülent Büyükdağ]

Geçen yıl fuardan almıştım. Elimde sürünüp duruyordu. Bu sabah erken uyanıp, okudum, bitirdim.

Naviga yayınlarından çıkan gezi-anı kitaplarına allerjim vardır. Bastığı kitapların kötülüğünden, iş görmezliğinden değil. Ama bir tane redaktör, bir editör kullanmaz mısın be adam! O nasıl bir Türkçe, o nasıl imla, o nasıl az sözcükle bir dünya anlatım. Bu kitapların yazarları usta yazar değiller ve böyle bir iddiaları da yok. Bildiklerini, gördüklerini, yaşadıklarını anlatmaya çalışıyorlar. Koca yayınevisin, bir şair, bir yazarla destek olsana şu yazıcılara.

Sabah serinliğinde bitirdiğim kitap, aynı yayınevinden çıkmasına karşın böyle değildi. Bir tane "ki" fazlaydı, o kadar.

Kitap, bir gezi yazısının nasıl olması gerektiği hakkında bize fikir veriyor.

Kazancakis'in izini, Pire, Atina, Aegina ve Girit'te sürerken, bütün bir Akdeniz yaşamını tarihi, edebi eserleri, destanlarına atıf yaparak anlatıyor. Niyeyse, kitabı okurken, Cem abinin ve son günlerde benim sık sık atıf yaptığım Akdeniz Dünyası kitabı aklıma geldi. Orada da Tarihçi, Akdeniz'i ta Kafkaslar'dan alıp Sahra Çölü'ne, Ortadoğu'ya kadar geniş bir Coğrafya üzerinden, dağlar, ovalar, kentlerle birlikte bir bütün olarak ortaya serer. Kuşkusuz Çetin Kent, bu kadar iddialı değil. Ama anlatımında, Heredot'tan Perslere, Anadolu'dan Mısır'a, Araplardan Homeros'a kadar bir büyük kültürel bütünün izlerini bu küçük hacimli  kitabın içinde yer bulabildiğince geniş anlatıyor. Eğer doğru anladıysam, her bir parçayı bir büyük kültürün eş değer ögesi olarak görüyor.

Eleştirebileceğim tek konu, Balıkçı'dan Azra Erhat'a kadar çok kişiye atıf yapan ve Akdeniz'i tam bir bütün olarak gören dostumuzun, Panait Istrati'ye ufacık da olsa bir yer vermemiş olması. Oysa,  Balkanların büyük yazarı, Karpat'lardan Istanbul'a, Atina'dan Kahire'ye kadar geniş yayda, deniz, kara, ova, çöl her ne varsa hepsinden söz eder. Buraların insanlarının hiç birini yüceltmeden ve hiç birini yerin dibine sokmadan anlatır. Çetin Kent'in de benzer bir bakışı olduğu yaptığı tespitler, verdiği örneklerden anlaşılıyor.

İlginç bir tespiti ve temel bir sorusu da var kitabın; Bu kadar müze gezdim, bu kadar yer gördüm, şu deniz-balıkçılık ile ilgili pek az şeye rastladım diyor. Benim pek dikkatimi çekmeyen bir şeye de vurgu yapıyor. Odysseus ve İlyada destanında sahiden balık yedik, şöyle pişirdik demez. Öte yandan, kuzu eti, yağlarını bedenlerine sürdükleri, etin en yağlı yerinin en ağır konuğa verildiği uzun uzun söz edilir, şenlik havasında anlatılır. Biz hep Ege'in öte yanının deniz yaşamında  bizden önde olduğunu söyleriz doğru olarak. Eğer böyleyse, neden kültürün en önemli göstereni olan edebi metinlerde, destanlarda buralara pek girilmemiş? Deniz, gündelik hayatın sıradan bir parçası olduğundan mı acaba? Çok emin değilim. Üzerine düşünmek lazım.

Ama asıl şunu söylemek lazım, kitap "denizcilik kültürü"nün, bir büyük Kültürel birikimin bir parçası olduğunu, öyle  adabı muaşeret kuralıyla, valla tekne ahşaptı, yekeydi, pahalıydı ucuzduyla pek de doğrudan bağı olmadığını söylüyor.

Kitap, bize bir şey söyleme hakkını daha veriyor:
Madem bu kadar biliyon, ya kitap olarak yazmaya devam et, ya burada yaz.

Keyifle okudum, okumayanlara şiddetle salık veririm.

Bir Ege Macerası, Kazancakis'in izinde. Çetin Kent, Naviga Yayınları.

[Mücahit Karabaş]

Mitolojiyi ve tarihi sevdiğim için şimdiye kadar okuduklarımdan yola çıkarak görüşüm; Homeros’un eserleri, tanrılar, krallar, soylular ve askerlerin olduğu karakterleri içeren destanlar oldukları için bu arkadaşlar balık tutmaya da pişirmeye de tenezzül etmemişlerdir. “Sen ağa, ben ağa, bu balığı kim tuta?” modunda bugün hangi kahramanlığı yapsak dışında dertleri yoktur.
 
Eski Yunanda balıkçıların da içinde olduğu üretici emekçi sınıf, mülk sahibi soylular ve çoğu bu soylu gruba mensup olan askerlere göre daha geri plandaymış. soyluların tanrıları bile emekçi ve zanaatkar tanrılardan daha değerli... Zeus’un oğlu olmasına rağmen Demirci tanrı Hephaistos bile iki ayağı da topal, zayıf bir karakter olarak hep diğer Olimpos tanrılarının gölgesinde kalmış.

Tarihçi Herodot, balık ve balıkçılardan idare eder seviyede bahsetse de, Akdeniz’in bizim tarafı denizcilikte de balıkta da daha erken uyanmış. Yunanda koyun ve domuz bol ve yetiştirmesi kolay olduğu için daha makbul yiyecekler. Balıkçılık, hem çok emek isteyen hem de daha riskli bir meslek olduğu için hakkettiği değere geç ulaşmış olabilir.

Naviga yayınlarının kitaplarını çok beğeniyorum. Ama  redaksiyon problemi benim de hep dikkatimi çekiyor. Bazı kitaplarda sayfa düzeni bile hatalı oluyor. Yaptıkları işlere çok saygı duyduğum için bazı kusurlara da göz yummak gerek diyorum. 

[Bülent Büyükdağ]

Onlar yaptıkları ise biraz daha saygı duysunlar, diyorum ben de.

[nuri_kongur]

Bu antik yunan konusunda bazı şeylerin üzerinde bir sessizlik var gibi geliyor bana. Mesela Homeros İlyadasını Mısırda yazmış. Atinanın hakim olduğu topraklarda değil. Bir diğeri, Sokrates Anadolu üzerinden Mısıra gitmiş ve dönüşte fikirlerinde ciddi değişiklik olmuş. Sokratın savunmasını üniversite yıllarında okumuş ve şaşırmıştım doğrusu. Benim okuduğum Remzi yayın evinden çıkmaydı.
Ayrıca bilim tarihinde bütün önemli buluşlar Antik Yunan’a ilişkilendirilir. Bir çok farklı adadan dünyayı değiştirecek bilimsel görüşler icatlar çıkmış. Düşünsenize bütün geometri kaynağı orası gibi. Gidip görmüşlüğümüz yok. Elbette Araplardan öğrenilen dille okunan eserlerde öyle görünüyor ama insan şunu da kendisine sormadan edemiyor. Bu adamlara bu hedeflerin peşinden gitmeye ve çözmeye ne ilham oldu? İbni Haldun’dan beri bilinir. Medeniyetler şehirlerde kurulur. Şehire bir sürü gelen giden var. Etkileşim fazla. Kütüphaneler falan. Adalarda bunlar yok. Nüfus kalabalık değil. Gelen giden kısıtlı. Ulaşım denizcilik teknolojisi ve mevsim şartlarına göre son derece problemli ama bakıyorsun bilim oralarda neşet etmiş. Ben de egeliyim , egenin yazlarını da kışlarını da iyi bilirim.  Bugün bile kuzey ülkelerine göre Akdeniz geride kalmasına iklimi sebep gösterenler var.
Bu Antik Yunan ile Mısır arasındaki ilişkiye daha dikkat etmek lazım gibi. Yunan günümüzün ilçeye benzer şehirlere sahipken, adalardan bahsediyorum, Mısır binlerce yıllık devasa şehirlere ve kütüphanelere sahipti. Yarın bir gün, günümüzde Antik Yunanlı bilim adamları saydığımız kişilerin, o bilgileri Antik Mısır’da öğrenip Yunanca ilk kaleme alan kişiler diye duyarsak şaşıracağımı sanman . Hatta “yemin ederim ben zaten tahmin etmiştim ahan da burada yazılı” diyebilirim


Tapatalk kullanarak iPhone aracılığıyla gönderildi

[Cem Gür]

Eleştirebileceğim tek konu, Balıkçı'dan Azra Erhat'a kadar çok kişiye atıf yapan ve Akdeniz'i tam bir bütün olarak gören dostumuzun, Panait Istrati'ye ufacık da olsa bir yer vermemiş olması. Oysa,  Balkanların büyük yazarı, Karpat'lardan Istanbul'a, Atina'dan Kahire'ye kadar geniş yayda, deniz, kara, ova, çöl her ne varsa hepsinden söz eder. Buraların insanlarının hiç birini yüceltmeden ve hiç birini yerin dibine sokmadan anlatır.

İlginç bir tespiti ve temel bir sorusu da var kitabın; Bu kadar müze gezdim, bu kadar yer gördüm, şu deniz-balıkçılık ile ilgili pek az şeye rastladım diyor. Benim pek dikkatimi çekmeyen bir şeye de vurgu yapıyor. Odysseus ve İlyada destanında sahiden balık yedik, şöyle pişirdik demez. Öte yandan, kuzu eti, yağlarını bedenlerine sürdükleri, etin en yağlı yerinin en ağır konuğa verildiği uzun uzun söz edilir, şenlik havasında anlatılır. Biz hep Ege'in öte yanının deniz yaşamında  bizden önde olduğunu söyleriz doğru olarak. Eğer böyleyse, neden kültürün en önemli göstereni olan edebi metinlerde, destanlarda buralara pek girilmemiş? Deniz, gündelik hayatın sıradan bir parçası olduğundan mı acaba? Çok emin değilim. Üzerine düşünmek lazım.

Öncelikle kitabı haber verdiğin için teşekkür ederim Bülent. Alınıp okumacaklar listesine eklendi bile.

Benim Dünyamın sınırları doğu Karadenizden kuzey Afrikaya, Suriye, Lübnan, Filistin Akdenizin doğu yakasından Cebelitarık'a kadardır. Bu coğrafyanın içine Balkanlar da girer, Berberistan da girer, Avrupa'nın Akdeniz'e kıyısı olan bütün coğrafyayı da içerir.
Çok kere yazdım Akdeniz çanağına Yunan dilinde Messogios" Orta Dünya/ Merkez Dünya deniyor.
Georgios Dallaras'ın Dulce Pontes ile birlikte yaptığı aynı isimli albüm içeriği yönünden çok anlamlıdır.

Panait İstrati ise benim ilk kopillik ve gençlik yıllarımda kana kana içtiğim, belki de şimdiki beni yoğuran kaba saba ama ruhen yumuşacık ellerden biridir.

Yine pek çok defa ve pek çok vesile ile askeri denizciliğin tarihin konularından biri olmasına rağmen "sivil denizciliğin" hemen hiç yeterince kayıt altına alınıp saklanmadığı yönündeki şikayetimdir.

Ancak bu ne yazık ki Müslüman coğrafyasında böyle. Levant, Berberistan, Anadolu... Yakından bildiğim Fransızların sadece Brötanya ve Normandiya sivil denizciliği ile ilgili AR VAG adı altında kaya gibi cilt cilt kaynak kitapları var.
Akdeniz çanağında Katalanların da çabaları yabana atılmayacak kadar değerli.

Son yıllarda Hırvatlar da Vis Adası- Komiza - Spilt - Eski raguza (Yeni Dubrovnik) tabanlı çok ciddi girişimleri var.

Komşu, elinden geldiğince seminerler, sergiler ve tıpkı yapımlar ile Samos ve Spetses geleneksel Regattaları ile boynunu uzatıyor.

Nordikler ise sessiz sedasız Hem Norveç hem de İsveç'te sivil denizciliği ellerinden geldiğince yaşatıp aktarmaya çabalıyorlar.

[Murat Erciyes]

Şaşırmayacağınızı, hatta bildiğinizi, ama bir soru işareti koyduğunuzu düşünüyorum Nuri Reis. Greklerin Mısır’ı farketmesi hiç şüphesiz Girit-İonya-Fenike üçgeni içindeki ticaret ilişkilerinin getirdiği bir kültürel etkileşim neticesinde olmuştur. Daha sonrasında Grek düşünürlerin Mısır’a ilgi duymalarının bir katalizörü de mutlaka İskender’in Mısır’ı fethi ve İskender sonrası Ptolemaic Krallık dönemi olmuştur.

Greklerin bu kültürün ve önemlisi teolojinin ve yaradılış felsefesinin Batı’ya aktarılmasında önemli bir rol üstlenmiş oldukları yadsınamaz ise de, maalesef işin içinden çıkılmaz hale getirdiler.

Batı Anadolu, Mısır’ın çağdaşı olan Hitit’teki çok benzer teolojiyi en parlak şekilde yaşarken, Dor istilasından sonra buraları kolonileştiren Grek dünyası yine herşeyi Hellen’leştirerek aldı ve Batı’ya öyle taşıdı. Tek örnek vereyim: yaradılışın dişil (magnetic) unsuru olan Isis’i ya da Anadolu’lu Kybele’yi allı pullu dolgun bir kadın olarak Artemis diye pazarladılar.

Fazla uzattım, ama şunu da ekleyelim. Roma dönemi Mısır ve özellikle İskenderiye, musevi düşünürlerin etkisi ile bu kültürel ve teolojik taşınmanın üzerine tuz biber oldu. Çok yoğun Kabbalah etkisi ile özünden gittikçe uzaklaşan ve siyasal Hıristiyanlık ile de kafa kafaya gelen muazzam bir çatışma Güney Avrupa’da patladı.

İşin ilginç tarafı, Batı Anadolu özü korumayı başardı. Bir şekilde? Hem de yüzyıllarca. Merak edenlere, Menteşe Beyliğini incelemelerini öneririm.

Uzattım, kusura bakmayın.

[Cem Gür]

Şaşırmayacağınızı, hatta bildiğinizi, ama bir soru işareti koyduğunuzu düşünüyorum Nuri Reis. Greklerin Mısır’ı farketmesi hiç şüphesiz Girit-İonya-Fenike üçgeni içindeki ticaret ilişkilerinin getirdiği bir kültürel etkileşim neticesinde olmuştur. Daha sonrasında Grek düşünürlerin Mısır’a ilgi duymalarının bir katalizörü de mutlaka İskender’in Mısır’ı fethi ve İskender sonrası Ptolemaic Krallık dönemi olmuştur.

Greklerin bu kültürün ve önemlisi teolojinin ve yaradılış felsefesinin Batı’ya aktarılmasında önemli bir rol üstlenmiş oldukları yadsınamaz ise de, maalesef işin içinden çıkılmaz hale getirdiler.

Batı Anadolu, Mısır’ın çağdaşı olan Hitit’teki çok benzer teolojiyi en parlak şekilde yaşarken, Dor istilasından sonra buraları kolonileştiren Grek dünyası yine herşeyi Hellen’leştirerek aldı ve Batı’ya öyle taşıdı. Tek örnek vereyim: yaradılışın dişil (magnetic) unsuru olan Isis’i ya da Anadolu’lu Kybele’yi allı pullu dolgun bir kadın olarak Artemis diye pazarladılar.

Fazla uzattım, ama şunu da ekleyelim. Roma dönemi Mısır ve özellikle İskenderiye, musevi düşünürlerin etkisi ile bu kültürel ve teolojik taşınmanın üzerine tuz biber oldu. Çok yoğun Kabbalah etkisi ile özünden gittikçe uzaklaşan ve siyasal Hıristiyanlık ile de kafa kafaya gelen muazzam bir çatışma Güney Avrupa’da patladı.

İşin ilginç tarafı, Batı Anadolu özü korumayı başardı. Bir şekilde? Hem de yüzyıllarca. Merak edenlere, Menteşe Beyliğini incelemelerini öneririm.

Uzattım, kusura bakmayın.

 

[Bülent Büyükdağ]

Kısa kesmişsin bence. Şu beyliği de nereden okumami önerirsin?

[nuri_kongur]

Murat reis çok teşekkürler. Bülentin sorusu benim için de geçerli. Merak ettim doğrusu.


Tapatalk kullanarak iPhone aracılığıyla gönderildi

[Murat Erciyes]

Birkaç ipucundan yola çıkıp, kendi kendime merak yapmayı sevdiğim için böyle yazdım, kusura bakmayın. Menteşoğulları ya da Menteşe Beyliği bektaşiliği ciddi şekilde pratik eden bir gruptu. Osmanlı’nın 1425’lere kadar burayı istila etmesine kadar bu fiilen sürdü. Anadolu esoterisminin, özellikle Batı Anadolu Dyonisiac eğilimleri ile harmanlanmış biricik örneklerinden birisidir.

Geçenlerde de yazılmıştı burada; krallar, devletler gelip geçti bu topraklardan. Pers, Makedon, Roma, Selçuk, Moğol, Osmanlı... göçler oldu, Troylar, Ionlar, Frigler, Dorlar, Türkler vs. Kalan âdetler oldu. Günümüzde bile içten içe devam ediyor.

[Bülent Büyükdağ]

Menteseogullari için kaynak sormuştum Muratcim.

[Mücahit Karabaş]

https://www.nadirkitap.com/mentese-beyligi-paul-wittek-kitap9543006.html

https://www.nadirkitap.com/mentese-beyligi-paul-wittek-kitap1123473.html

https://www.nadirkitap.com/mentese-mugla-sancagi-nda-saglik-teskilati-1840-1923-arzu-baykara-taskaya-kitap8026460.html

https://www.nadirkitap.com/mentese-mugla-sancagi-nda-saglik-teskilati-1840-1923-arzu-baykara-taskaya-kitap8026460.html

https://www.nadirkitap.com/mentese-beyligi-nde-turkiye-cumhuriyeti-ne-belgelerle-fethiye-cd-ahmet-yigit-omer-karayumak-kitap7984199.html

https://www.nadirkitap.com/mentese-sancagi-1830-nufus-ve-toplum-yapisi-mubahat-s-kutukoglu-kitap7988359.html

[Bülent Büyükdağ]

Eyvallah. Gerçi 1980 sonrası TTK kitaplarına çok güvenmem ama,alıp okuyacağız.

[Bülent Büyükdağ]

Bu antik yunan konusunda bazı şeylerin üzerinde bir sessizlik var gibi geliyor bana. Mesela Homeros İlyadasını Mısırda yazmış. Atinanın hakim olduğu topraklarda değil. Bir diğeri, Sokrates Anadolu üzerinden Mısıra gitmiş ve dönüşte fikirlerinde ciddi değişiklik olmuş. Sokratın savunmasını üniversite yıllarında okumuş ve şaşırmıştım doğrusu. Benim okuduğum Remzi yayın evinden çıkmaydı.
Ayrıca bilim tarihinde bütün önemli buluşlar Antik Yunan’a ilişkilendirilir. Bir çok farklı adadan dünyayı değiştirecek bilimsel görüşler icatlar çıkmış. Düşünsenize bütün geometri kaynağı orası gibi. Gidip görmüşlüğümüz yok. Elbette Araplardan öğrenilen dille okunan eserlerde öyle görünüyor ama insan şunu da kendisine sormadan edemiyor. Bu adamlara bu hedeflerin peşinden gitmeye ve çözmeye ne ilham oldu? İbni Haldun’dan beri bilinir. Medeniyetler şehirlerde kurulur. Şehire bir sürü gelen giden var. Etkileşim fazla. Kütüphaneler falan. Adalarda bunlar yok. Nüfus kalabalık değil. Gelen giden kısıtlı. Ulaşım denizcilik teknolojisi ve mevsim şartlarına göre son derece problemli ama bakıyorsun bilim oralarda neşet etmiş. Ben de egeliyim , egenin yazlarını da kışlarını da iyi bilirim.  Bugün bile kuzey ülkelerine göre Akdeniz geride kalmasına iklimi sebep gösterenler var.
Bu Antik Yunan ile Mısır arasındaki ilişkiye daha dikkat etmek lazım gibi. Yunan günümüzün ilçeye benzer şehirlere sahipken, adalardan bahsediyorum, Mısır binlerce yıllık devasa şehirlere ve kütüphanelere sahipti. Yarın bir gün, günümüzde Antik Yunanlı bilim adamları saydığımız kişilerin, o bilgileri Antik Mısır’da öğrenip Yunanca ilk kaleme alan kişiler diye duyarsak şaşıracağımı sanman . Hatta “yemin ederim ben zaten tahmin etmiştim ahan da burada yazılı” diyebilirim


Tapatalk kullanarak iPhone aracılığıyla gönderildi

"Uygarlığın"(*) yol aldığı yerde, yani Akdeniz havzasında etkileşim yerine, süreklilikten söz etmek bana daha doğru geliyor Nuri Reis.
Pers'siz bir Akdeniz, Arapsız bir Akdeniz, İngilizsiz bir Akdeniz yok. Hal böyle olunca, işte Homeros  Destanları Dede Korkut Masallarında nükseder yerel kültürle karışarak, Heredot Antik Yunana, Aristoteles İbn Rüşd'e, İbn Rüşd Kant'a sirayet eder gider.

O nedenle, kültürler arasında bir karşıtlık veya biz-öteki işi, olsa olsa insanlığa zarar verir. Şu ki, bu zarar, ne edersek edelim, Tarih açıısından da bir anlam ifade etmez, bana kalırsa. Çünkü o bilgi birikimi, Mesela A dini B dinini veya tam tersi ne kadar burunlarsa burunlasın, işte Tarih'e kalıyor. Bir kuşak, iki kuşak kavga ediyor, sonra bir bakıyorsunuz, Baba İshak Balkan'da  Kathar Şovalyeleri Batı Avrupa'da farklı dinlerde aynı şeyleri söyler olmuşlar.

İnsanları sevmek zorunda mıyız, o konuda kafam karışık ama, şu İnsanlık denen büyük olguya, bu devamlılığı nedeniyle hayranlık duymamak onu sevmemek elde değil.

Geçenlerde Kozmonotların tarihini anlatan bir BBC belgeseli seyrettim. Uzayda 6 ay kalmış bir Sovyet kozmonot, "Bazen, şu hırçın politikacıları dinleyince, onları uzaya bir haftalığa göndermemiz gerektiğini düşünüyorum. Çünkü ben, gitmeden önce, ülkemi severdim, şehrimi severdim, evimi severdim. Sovyet benim yurdum, Şehrim yaşadığım yer, evim benim yuvam derdim. Ama dünyaya uzaydan bakınca, yuvamızın dünya olduğunu anladım" dediydi. Kendi anlatımı daha zarif tabii.

Dünya ne iyi ki düz değil, yuvarlak. Bu nedenle her bir insan, uğraşsa da bir diğerinden kaçamıyor. Çünkü ters yöne doğru attığı her adımda, diğer yönden ona yaklaşıyor. Bu zorunluluk bile iyi ve bir arada yaşamaya çabalamak, sürekli birbirimizden bir şeyler öğrenmek için yeterli bir neden.

Neyse, sabah sabah. Çetin Kent bizi nerelere getirdi.

(*) Bu Uygarlık tanımıyla, insanlığın önemli bir kısmını bir anda dışarıda bıraktığımın farkındayım. Genel geçer doğrularla, yani Akdeniz'i merkeze alan yaklaşımla yazdım. Üstüme gelme Tiryaki.

[Cem Gür]

Bunlar da açık paylaşımlar ;

http://dergipark.gov.tr/download/article-file/200453

http://www.academia.edu/5571111/Mente%C5%9Feo%C4%9Fullar%C4%B1_Beyli%C4%9Fi_ve_Eserleri