http://HTTPS://WWW.CHASSE-MAREE.COM/ACTUALİTES/LA-BARQUE-CATALANE-NOTRE-DAME-DE-CONSOLATİON/ Bernard Vigne –Tarihi eski bir haber röportaj.
On yıl önce Collioure’da birkaç arkadaş bir Katalan kayığını korumayı başardılar, kısa zamanda bir ikincisi ve üçüncüsü takip etti. Böyle bir kurtarma, bir mucize gibi görünüyordu, filonun tamamen ortadan kaybolması çok yakındı! Bugün çevre limanlara dağılmış, yüzer durumda otuza yakın tekne var. Bize Notre-Dame-de-Consolation'un yenileme hikâyesini anlatan Bernard Vigne, Katalonya ve Roussillon sahillerinde Latin yelkenlerinin şaşırtıcı bir şekilde yeniden hayat bulmasını günümüzün "sıradan" günlük yaşamı anlatıyor. Akdeniz'de, Normandiya, Brötanya ya da Atlantik'te olduğu gibi, deniz mirasını koruma derneklerinin hedefi, şimdi, teknelerin yeniden inşası ve seyir yapmaları için en iyi özgünlük seviyesini ararken, homojen filoları yeniden oluşturmaktır. Le Chasse-Marée dergisinde yayınlanan makale zenginleştirilmiş ikonografiden yararlanıyor..
Denize yeniden kavuşan tüm teknelerin, tekil bir tarihe sahip olmayanı yoktur. Collioure'den Notre-Dame-de-Consolation Katalan kayığı, anlatmaya değer. «
Cartarola» Lakaplı Michel Aloujes, 20. yüzyılın başında Collioure’da donatan-balıkçıydı. 1912 yılının bir mart günü, kötü havaya, belki hain tramontaya yakalanıp Leucat yakınlarında La Franqui sahillerinde battı. Kayığı, Le Moise, denizde kaynadı ama reis ve mürettebatı kurtuldu. Sırılsıklam ve titreyerek ama hayatta kalmaktan mutlu Collioure’un balıkçıları azizesi Notre-Dame de Consolation’a köyün yakınındaki tepede bulunan küçük kilisesine şükür etmek için gittiler. Dualarını edip, görevlerini tamamladıktan sonra Michel Aloujes ibadethanenin arkasındaki Ferrer tekne atelyesine gitti. Orada
mestre d’aixa- keser ustasına: «
Fes me une barque, la mes grossa » - Bana bir kayık yap. Ama en güçlüsünü dedi. Kayık tezgaha kondu, yörenin sanatı kurallarına göre yeşil meşe, çam ve çınar ağaçlarından kuruldu, Bu kayık Collioure’da Ferrer tezgâhının inşa ettiği ve en son yaptığı örnekti. Denize indiğinde ölçüleri 10.75 metre boy, 3.10 en, 70 santim derinlik ve 5.37 tondu.
Cartarola, kontra bodoslama ahşabına küçük haçı çakarak balıkçılar azizesine saygı göstergesi teknesini
Notre-Dame-de-Consolation ismi ile vaftiz etti. Bu da küçük Katalan köyünde homurtulara neden oldu. l’Egalité,(eşitlik), 14 Juillet,(14Temmuz), Robespierre, Démocratie,
Valnry, Voltaire gibi Collioure balıkçı topluluğunun daha çok Cumhuriyetçi duyarlılığına toslamış oldu.
Homurtular bir kez sakinleşince, Aloujes kayığını bir direk, seren ve sardalya takımları donatıp
aI7X01Je kayıt numarası ile bu küçük mavi balıkların peşine düştü. Bu dönemde Collioure zenginleşti. Tekneler av sahasına akşam gidiyor uzun ağlarını iki kere
prima ve alba serip topluyorlardı. Bütün gece boyu çalışıp sabahları limana geri dönüyorlardı. Kışın küçük tekneler plajın üst yanındaki toprağa çekiliyordu. Büyük tekneler birbirlerine bağlı büyük ağı trol çekiyorlardı. Notre-Dame-de-Consolation uzun zaman bu şekilde, şimdi Barselona deniz müzesinde sergilenen
Jean et Marie ile birlikte konservecilere çalıştı. 1924’de kayığa 30 beygirlik Castillo motor takıldı, bir sonraki yıl reisi Michel Aloujes öldü ve oğlu Emile mesleğe devam etti.
KRALİYETTEN MİLLİ EĞİTİME
1941 yılında Notre-Dame-de-Consolation Sète’li bir balıkçıya satıldı. Mesleğin koşulları, iki savaş arasında Katalunya’da derinden değişti. Birlikte çalışan iki tekne trolü kayboldu, sürükleme ağları yerini yeni yeni ortaya çıkan lambalı takımlara terk etti.
Notre-Dame uzun zaman Sète’de kalmadı.1942de Vichy Hükumeti el koyarak Gençlik Tersaneleri emrine verdi. Böylece Banyuls’ta Fransız Donanması’nın yetkisi altına girdi. Savaş sonunda, Kurtuluşta, Chantiers de jeunesse'nin bütün varlıkları Milli Eğitim Bakanlığı'na tahsis edildi. Ancak, şüphesiz başka kaygıları olan Doğu-Pyrenées Akademik Müfettişlik hizmetleri, tekneyi Port-Vendres'teki bir plaja terk etti.
İki savaş arasında Collioure ‘da teknelere motor takılmaya başlanmış. Bazı gelenekler değişmiş: Tekneler artık baştan kara oluyor.
Bir balıkçı tarafından farkedilir, garip bir sözleşmeden sonra ona satılır. Yeni sahip kayığını yılda 12 kez bölge öğretmenlerine öğrencilere “
denizcilik eğitimi” vermeleri için tahsis edecek, ayrıca okul kantinlerinin ihtiyaçlarını öncelikli olarak kendi av ürünleri ile karşılayacaktır
Bu "pedagojik" hikâye sonrasında, tekne, beş veya altı ardışık sahip değiştirir özellikle parampet ve bodoslaması genel siluetini değiştirecek pek çok değişikliğe uğrar. Zavallı bir şekilde, kariyeri 1981'de arması sökülmüş ve katedralin önünde bir duba olarak terk edildiği Agde'de sona erdi.
Ve burada, Hérault iskeleleri üzerinde üç arkadaşın dikkatini çeker: René Conte, Michel Juncy ve Jacques Portes. Limanlarda ve ücra kanallarda tek tek büyük bir kayık arayan, Latin yelken sevdalısı Argelès'ten üç Katalan. Geçirdiği dönüşümlere rağmen kabuk formunu korumaktadır. Bu kesinlikle Collioure'den gerçek bir Katalan kayığıdır; İsim, Notre-Dame-de-Consolation, şüpheye yer bırakmaz.
Sahibi hızlı bir şekilde bulunur, ancak anlaşmanın sonuçlanması zordur. Balıkçı dişli çıkar, üç Katalanımız biraz çıldırır, pazarlık başarısız olur. "
Anlıyor musun!? Telefonda, adam bize dört bin frank dedi eve geldiğimizde beş bin’e çıktı. Pastis (Rakı) içmeyi denedik ama sarhoş olmadı, bizde kızıp ayrıldık» Ancak pes etmezler ve tekneyi kullanmaları için ödünç vermeye istekli olan arkadaşlarına aldırırlar.
HAREKETLİ BİR RESTORASYON
1987 yılındayız ve Latin yelken amatörü üç arkadaş beş bin franga tamamı yenilenmesi gereken güzel bir tekne sahibiler. Douarnenez Deniz Şenliklerine katılmak için kolları sıvarlar. Her şeyden önce sahile çekmek için kullanılan çifte omurgayı bağlarlar: Tekne yaşlıdır, René’nin bahçesinde deforme olmadan güçlendirilmesi gerekir.
1992 ilkbaharı. Bazı şüpheli zamanlar olsa da kaba tamirleri tamamlanmış, muhteşem karina ve denizi biçecek ince bodoslaması ortaya çıkmış.
Tekneyi yavaş yavaş sökmeye başladıklarında René’nin dediği gibi arkadaşlar “
felaketin kapsamının” farkına varırlar: Göçmüş güverte, çürümüş kemereler, çatlamış döşekler, değişmesi gereken baş bodoslama yarılmış kıç bodoslama, tamamen yeniden yapılması gereken parampetler ve ayakları neredeyse tamamı yenilenecek şüpheli kaplamalar. Neredeyse her şey yeniden yapılacak. Amacın cesameti karşısında şüphe ağır basar. Bütün bu yenilemeleri yapmak için ne kadar zaman ve ne kadar para gerekecektir? Onlara cesaret veren "Bateaux des côtes de France" ( Fransa sahilleri tekneleri) yarışmasının ilanıdır. Tekne hızlı bir şekilde kaydedilir, bitiş tarihleri belirlenir. Ne yapılması gerektiğini biliyoruz. Her şey!
İşin ilerlemesi için, René, marangoz ve Milli Eğitim görevlisi, üç aylık parasız izin alır ve yenilemeyi gerçekten başlatır. Önce döşekler, on beşe yakını değişecektir. Baş bodoslama şablonlanır tamamı yeniden yapılır, kıç bodoslama elden geçirilir, kayık gerçek siluetine kavuşur. Sonra René
tinta (şiyer dış kuşağını) değiştirir tüm kemereleri de, yeni parampet dikmelerini halleder.
Böylece güverte kaplamasını tamamlarlar, direk üst ıskaçası olacak oturak tahtasına girişir, tamamen tesadüf eseri ıskarpela ile sondaj yapar… Iskarpela demiri ve sapı diğer taraftan çıkar, oturak çürümüş, René bütün ağırlığı ile ispat etmek için üzerine çıkıp “
Görüyor musun? Çürümüş bu, atalım gitsin” yorumunu haklı çıkarır.
Erkeklerin moralini yükseltmek için eşlerden biri Notre-Dame de Consolation şapelinde mum yakar ve kutsanmış şimşir getirir, kontra bodoslamaya hemen yerleştirilir ki azize kayığı gözetmeye devam etsin. Katalanlar inatçı ve cesur insanlardır. Kırılan cesaret yeniden kazanılınca, yeni yapılacak ve alıştırılacak oturak için güverte sökülür, tekrar çakılır.
«
Ve sonra, Brest deniz şenliğine kadar Pazar günleri ve tatillerde tekneyi bitirmek için çalıştık. Her şeyi, kendi kayıklarımız, mantarları hatta karılarımızı bile kenara koyduk. Bağ bozumu için durduk, ama o kadar. “Brest’e ulaştığımızda güverte boyası hâlâ kurumamıştı, teknenin üzerinde vals yapan dostların ökçeleri altında yok olup gitti.»
Bütün bu yenileme çalışmaları şimdi bizi güldüren, gülümseten maceralarla dolu : «
Bir dökümcüye elimizdeki motora, tekneye, her şeye uygun bir pervane siparişi verdik, bağladık. Çalıştırdık, tekne geriye hareket etti. Tornistan için her yolu denedik! Şık bir sona ulaşmak için, taşıyıcımız bizi bırakıp gitti. Hızla seren ve donamları halledip -Dame-deConsolation’a bağladık ve hatta birkaç Côtes du Roussillon ve muscat şişesini sintineye yerleştirdik. »
Ne hengâme! Ne ödül! Brest'in ticari limanındaki Akdeniz bölümünde Notre-Dame-de-Consolation Katalanlar, Languedoclular, Provençeliler, Galiçyalılar ve İtalyanlar arasında Port-Rhu Haliç’inde. Büyük mayıstra yelkeni Douarnenez Körfezinde basıldığında herkes kayığın zarafetini ve saflığını beğenecek. Motor döneminden önce inşa edilip, örnek bir çalışma ile yenilenen Notre-Dame-de-Consoiation şüphesiz, günümüzde yaşayan Katalan kayıklarının en yakışıklısı.
Halen Argelès Limanında zarifçe salınıyor. Tarihi miras olarak kayıtlara geçti. Çok yaşlı olmasına rağmen, bugün çok güvenli ve sağlam bir tekne.
ARGELÈS’E DÖNÜŞ
Ekim 1993, sonbahar iyice ıslandı, denizci her zaman denizci, yağmur, gerçek bir Breton iklimi. Notre-Dame-deConsolation, üzerinde boyayı tartışıyoruz. Karina bu ilkbaharda maviye boyanmıştı. Kahverengi ile Brest teknelerine benzediği için pişmanım. «
Koyu renkler Brötanya’da olabilir, ama burada güneş ve tramontana arasında koyu renk boya iki aydan fazla dayanmaz! Her halükârda karara varamıyoruz. Demek daha zamanı değilmiş. Zaten bu ranın balıkçıları bu konuya çok da önem vermiyor, o kadar zengin değiller, tıpkı ramendqyre’in şarkısındaki gibi:’10 nom vull casar ab un marinero perqué no ganya pan » (Balıkçı Lill ile evlenmek istemiyorum, çünkü yeterince ekmek kazanmıyor) Öyleyse, Reisin bir akrabası demiryollarında çalışıyorsa teknesi vagon rengi oluyordu. Tasarruf edemediklerinden evlerinin kepenkleri de kayığın renginde oluyordu. »
-Dame-de-Consolation ön planda. 92’de Brest’de diğer Katalan kayıklarıarasında
Eğer renk seçimi konusunda anlaşamasalar da üç arkadaş yaşlı Banyuls’da bir şişe başında, teknelerine ait bir dolu hatırayı paylaşıyor. «
Brest dönüşünde, kendimizi devasa bir dalga çukurunda, tamamen boşalmış, amacımız kalmamışçasına, bizde bir şeylerin eksik olduğu duygusuna kapıldık diye hatırlıyorlar. Ve sonra ihmal ettiğimiz her şeyi, evimizi, bahçeyi, bizimkilerle biraz yaşamak zorunda kaldık. Birkaç ay boyunca Notre Dame’ı pek umursamadık. Motoru değiştirdik ve bir kat boya attık. Ve sonra hayat yeniden başladı. Bu yaz, Collioure, Canet, Cerbère, Cadaquès taraflarına, değişik organizasyonlara katılmak yelken yapmak için birçok fırsat çıktı!" .LATİN YELKENİ YENİDEN KEŞFETMEK
«
Bize gelince, hiç yelken basmamıştık ve biraz da endişeliydik. Tekne nasıl davranacaktı? 75 metre kare bir yelken biçtirmiştik ama Brest’de kullanmaya çekindik. Serenin (le car et le penno) çeyrek ve penası sağnaklara gözre bize pek yeterli görünmediğinden (bastardo) orta boy ana yelkeni donatmaya karar verdik." Ecru renkli, enine ince panellerle dikilmiş devasa Mayıstra yelkeni yarışlar için dikilmişti. Sahilde, şimdi, yirmiye yakın büyük Katalan var ve boy ölçüşmek, kimin kimin kıçına bakacağını öğrenmek her zaman mümkün.! «
Bu yüzden, diye açıklıyorJacques'i,
yelkeni büyük gördük. Ayrıca araba bagajında fazla yer tutmayan yelken istedik.Seren eğimi neredeyse düzdür; Bu orsa seyri için, orsa seyirlerinde diğerlerine oranla aradaki farkı görüyoruz.»
Bir süredir üç arkadaş Latin armada yarışıyor. René
Bepa’da, Michel
Vaidemosa III’te ve Jacques
l’Isabel’de. Bakış açıları genişliyor ve deneyimleri ışığında Notre-Dame-de-Consolation daha iyi donatmaya ve yürütmeye gayret ediyorlar. «
Direk, kolayca başımıza gelebilecek broş ve hızlı kontra değişiminde teknenin önündeki deliğe bir adam sokmaya gerek kalmasın diye yeterince büyük planladık. Hızlı bir şekilde yapılması gereken zor bir manevradır, aksi takdirde başınız dertte demektir! Direk eğimini saptamak için çok sayıda kart postalı büyüteçle inceledik. Direk cundasından sarkan şakul direk ıskaçası ile baş bodoslama hattı ortasına düşmeli «
Bundan sonrasında hassas ayarlar gerekiyor. Yelkeni serene estrincbé edince ( serene bağlamak) sereni kavrayıp mandarı serene bağlamak gerekiyor. Teorik olarak serenin alt tarafında beşte birinde olması gerekiyor. Sonra yelkeni basıp değişik seyirlerde l’orsa, l’oste orsa-pupa – ’escota iskota ve dauant ön palan ile idare ediyorsun. Manevra için en az 3 adam gerekiyor. Eskiden balığa çıktıklarında teknede beş kişi olurdu. Kontra değişimi tamamlanmış, tekne iyi kontrada hafif rüzgarla orsa seyrinde
«
Mayıstra manevrası biraz deneyim istiyor, bu yelken çok hızlı bir şekilde büyük güç üretiyor. Sağnakta Iskota boşunu aldığında neler olduğunu herkes biliyor zaten genel olarak ıskotaya ellemeden orsa pupa ve ön palan ile manevrayı yapıyoruz". «
Tramolada iyi kontradan kötü kontraya geçişte problem yok. Tekneyi ve yelkeni rüzgar üstüne iyice kasıp yekeyi de rüzgar üstüne basıyoruz. Köre düşersek, yelkeni rüzgâr altı kontraya geçmesi için yardım ediyoruz ve direk dibinden de elle aly yakarı geriyoruz. Yelkenin ön tarafı flok gibi çalışıyor. Ama kötü kontradan iyi kontraya geçiş daha zor Kötü kontrada seren alt ucunu bodoslama capiilo’suna getirmekte zorlanıyoruz çünkü kötü kontrada yelken direğe dayanıyor. Çoğu zaman kontra değiştiremiyoruz. Eskiler bu manevrada kürekle yardımcı olurlar üç dört kürek hamlesi ile kolayca kontra değiştirirlerdi. Ama bugün biz yarışmak istiyoruz. Onun için yelkenimizi olabildiğince torsuz yaptırdık. »
Pupa seyirin verdiği duygular daha güçlü. İyi kontrada, seren denize paralel, yelken balon oluyor ve tekneyi rahatlatıyor. «
Ama dikkatli olmak gerek diyor Jacque,
bir gün direğin yerinden yukarı kalktığını gördüm» Kötü kontrada direğe dayanan seren çok yoruyor, genellikle de bu seyirde seren kırılıyor. Sonra safra konusuna geliyoruz. Eskiler balığa giderken sintineye 500 kilo çakıl koyuyordu, dönüşte balık ve ıslak ağlarla daha fazla ağırlık oluyordu. . «
Notre-Dame-de-Consolation, da biz torbalar içinde altı yüz kiloya yakın iri taşlar koyduk, ideal dengeyi bulmak için direk dibinden biraz geriye zaman zaman yerlerini değiştiriyoruz. Tekne yavaşlarsa birkaç torbayı güverte üstüne çıkarıyoruz. Ekibin teknedeki yeri de verimli seyir için önemli. Birkaç derece daha rüzgâr üstüne girmek için baş tarafa bir iki kişi göndermek yeterli oluyor. »
Bütün bu ayarlamalar uzun ve hassas, her seyir dönüşünde, ponton üstünde durum analizi yapıyoruz. Çünkü Latin yelken artık birçok uygulayıcıya aşina olsa da, bunlar tüm incelikleri bilmekten çok uzaklar. Eskiden, kayıklar yılda sekiz ay sefere çıkıyordu, sahillerden yelkenle ayrılıyor, mürettebat av yerlerine ulaşabilmek için biteviye manevra yapıyordu. Şimdi bizim hayal bile edemeyeceğimiz deniz ve manevra bilgisine sahiplerdi. Latin yelkenin bizlere öğreteceği daha çok şey var. Şimdi 1994 sezonu sona eriyor. Argelès belediyesi, dostlarımıza büyük ve terkedilmiş bir şarap mahzenini tahsis etti. Notre-Dame orada yerini aldı. İlkbaharda denize inmeden önce kışı geçirecek, sevgiyle şımartılacak, yeniden boyanacak.
Projeler eksik değil: Canet, Cerbère, Cadaquès, hamle de dostları görmeye oranın denizcileri ile boy ölçüşmeye, Sète’e belki Sardinya’da Stintino’ya gideriz. Bu kayık Sardinya’ya gitmeli, biliyor musun orada da Katalanca konuşuluyor Her yıl Ağustos ayında körfezde regata bayramı yapılıyor. Gozzolar, leudolar katılıyorlar ve onlar teknelerini yürütmeyi biliyor » Notre-Dame-de-Consolation Stintino’da, üç arkadaşın da rüyası. Akdeniz her zaman bir rüya denizi değildir ama rüya görmemizi eksik etmez.
Gönderen