[Doğan Erbahar]

"Çay yaprağı paradoksu" diye biliniyor bu, zamanında en büyük beyinleri bile meşgul etmiş. Doğru açıklamayı ilk kim vermiş tahmin edin: Einstein.

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Tea_leaf_paradox

Nehirlerin kenarlarının aşınması problemine bakarken bununla da uğramış. Kolay ve sezgisel bir cevabı yok. Çay kenarlara doğru yükselirken dibe doğru da bir tür konveksiyon akımı oluşturuyor.

Yelkende olduğu gibi akışkanlar mekaniğinin tuhaf halleri... 

[Özgür Ökten]

Aaa! Durduk yerde çay içerken mühim bir paradoksu mu dert etmişim?? Vay be!

ve yine meşhur "boundry layer" çıktı karşımıza..
şu ölümlü dünyadan akışkanlar mekaniği ve yelkeni de (diğer pek çok şey gibi) tam anlayamadan gidicez sanırım.. :/

Bilgiler için çook teşekkürler..

(Bu arada wikipediaya takla atmadan tek tıkla girmek ne güzel şeymiş arkadaş.. herşeyi özler olduk memlekette..)

[Doğan Erbahar]

Einstein için 1905 yılı "mucize yıl" (anus mirabilis) diye kabul edilir. Birbirinden bağımsız 3 önemli çığır açıcı konu (özel görelilik teorisi, foto elektrik etkisi, Brown hareketi) hakkında yayımladığı yıl... Ondan sonra 1916 yılında yine çığır açıcı olarak yayımladığı genel görelilik var. 1917'de ise günümüzde lazer olarak bildiğimiz olguyu öngörmüş.

(Benim yüksek lisans hocam Einstein için başkasının ölçüp kuru kuruya yayımladığı ama ne anlama geldiğini anlamadığı şeyleri anlamaktır onun en büyük özelliği demişti.)

Nobel ödülünü aldığı yıl 1921...

Bu akışkan makalesini ise ta 1926'da yayımlamış. Fizikçilerin bile %90'ı bilmez bunu.  Yayımlamamış olsaydı değerinden hiçbir şey kaybetmezdi zira, zaten dünyanın en büyük teorik fizikçilerinden biri olarak anılacaktı hep. Ama işte böyle adamları büyük yapan da bitmeyen bilimsel merakları. Kuzey yarım kürede nehirlerin akış yönüne göre hep sağ taraflarının niye daha fazla erozyona uğradığı daha önce Coriolis kuvveti ile açıklanıyormuş. Einstein sadece Coriolis kuvvetinin bunu açıklamakta yetersiz olduğunu göstermiş ve sıvının aşağıdan bir döngü yapması gerektiğini söylemiş. Aynı fiziksel prensip hem nehirlerde, hem bir fincan çayda, hem de meteorolojik olaylarda yüksek basınç - iyi hava, alçak basınç - kötü hava ilişkisinde etkin diye biliyorum. İnternette, popüler bilim yayınlarında bile tek tük rastlanır bu kırıntılara...

Vallahi helal olsun gözleminiz için... 

[Özgür Ökten]

Dünyayı güzelleştiren şey insanın bitmek bilmeyen merakı..
Kötüleştiren ise sonsuz hırs ve açgözlülüğü..

Bu bahane ile selamlar olsun tüm zorluklar karşı yılmadan meraklarının peşinden tutkuyla gidip dünyamızı güzelleştiren bilim insanlarına.. 

[Erol Şar]

Yahu konu Einstein olunca dayanamadım.Yıllar önce Einstein la ilgili bir konferansta Galiba Boğaziçi Üniversitesindeydi  Feza Gürsoyu,ve de katılan diğer Prof.ları dinlemiştim.Gerçek fizikçiler farklı oluyorlar tabi.

[Erol Şar]

Benim yüksek lisans hocam Einstein için başkasının ölçüp kuru kuruya yayımladığı ama ne anlama geldiğini anlamadığı şeyleri anlamaktır onun en büyük özelliği demişti.)

Doğan hoca Feynman hatıralarında,çeşitli okullarda verdiği derslerde bu durumdan özellikle bahseder.

[Erol Şar]

Asistanı Infeld bir konferansta,biz anlatıyoruz ama bu izafiyet meselesini dünyada sadece üç kişi kavramıştır diyince Einstein asistanına dönüp üçüncü kim yahu demiştir.

[Doğan Erbahar]

3 aydır youtube kanalında yeni bir bölüme başladım. Her hafta bir soru soruyorum, 1-2 hafta kadar süre veriyorum sonra cevabı yayımlıyorum. Küçük ama ilgili bir kitle var takip eden. Her telden her seviyeden sevdiğim sorular... Bu haftaki soru aşağıdaki gibi:

https://www.youtube.com/watch?v=yvsUxu3os-c

Ha bunu niye denizcilik forumunda yayımladım? O da sorunun ipucu olsun zaten... 


NOT: Diğer sorulara göz atmak isteyen olursa oynatma listesi:
https://www.youtube.com/playlist?list=PLotNS0wTqORksolYvTab2lsi6450pkv0r

[Özgür Ökten]

Hocam, sanırım yelken ve tekne gövdesi üzerine etki eden kuvvetlerden bahsediyorsunuz, ama fiziğim daha ötesini anlamaya yetmedi!

[Murat Erciyes]

Hocam haddim olmadan ve bildiğimce şöyle yanıtlayayım; yelkenli tekne ve akışkanlar özelinde tabii. Geometrik merkez akışkan içinde yanal direnç noktasını verir (CLR), tam olmasa da, bu noktayı bulmamızı sağlar. Örneğin ilginç şekilde büyük dümen palalı bir yelkenlinin yanal direnç noktası salmanın arkasına, firar kenarına doğru çıkar. Tekneler üzerinde yol yokken marinada yanaşırken falan yan rüzgarda önce başı kaçırmalarının sebebi.

Özellikle belirtelim ki, CLR ile ağırlık merkezi CG aynı nokta değildir ve tekne üzerinde kuvvetlerin ve momentlerin toplandığı yer de CLR noktası değil, ağırlık merkezi, yani CG’dir.

Bu kadar yazmaya sıfır yerine 3-5 puan verirsin artık?

[Doğan Erbahar]

Hocam haddim olmadan ve bildiğimce şöyle yanıtlayayım; yelkenli tekne ve akışkanlar özelinde tabii. Geometrik merkez akışkan içinde yanal direnç noktasını verir (CLR), tam olmasa da, bu noktayı bulmamızı sağlar. Örneğin ilginç şekilde büyük dümen palalı bir yelkenlinin yanal direnç noktası salmanın arkasına, firar kenarına doğru çıkar. Tekneler üzerinde yol yokken marinada yanaşırken falan yan rüzgarda önce başı kaçırmalarının sebebi.

Özellikle belirtelim ki, CLR ile ağırlık merkezi CG aynı nokta değildir ve tekne üzerinde kuvvetlerin ve momentlerin toplandığı yer de CLR noktası değil, ağırlık merkezi, yani CG’dir.

Bu kadar yazmaya sıfır yerine 3-5 puan verirsin artık?

Estağfirullah Murat Reisim... Tam olarak zat-ı alinizden öğrenilmesi gereken bir mevzu ve zaten aklıma geldiniz buraya yazarken. Ben soruyu sorarken aklımda çok daha temel birşey vardı: Bir cisim üzerinde suyun kaldırma kuvveti batan kısmın geometrik merkezine uygulanır.
 
Ama sonra üzerinde biraz daha düşününce ve okuyunca başka akışkan mekaniği uygulamaları da olabildiğini hissettim. Dediğiniz yan direnç noktası aklıma gelmemişti. Çok mantıklı! Ve ben de öğrenmiş oldum.

Aynı şekilde yelkene ve kanata uygulanan lift merkezinin de bununla ilişkisi var mı acaba şimdi diye merak ediyorum. 

Bu soruları sormaya başladığımdan beri paylaştığım insanlardan gerek youtube'da gerek başka yerlerde aklıma daha önce hiç gelmeyen şeyleri yazan yorumlar geliyor, çok iyi oluyor ben de genişletmiş oluyorum bakış açımı...

[Murat Erciyes]

Ben soruyu sorarken aklımda çok daha temel birşey vardı: Bir cisim üzerinde suyun kaldırma kuvveti batan kısmın geometrik merkezine uygulanır.
...
Aynı şekilde yelkene ve kanata uygulanan lift merkezinin de bununla ilişkisi var mı acaba şimdi diye merak ediyorum. 

Suyun kaldırma kuvvetinin batan cismin geometrik merkezine uygulanması çok doğru. Taşırdığı su homojen olduğu için, yani yoğunluğu aynı olduğu için kaldırma kuvvetinin etki noktası geometrik merkezde.

Yelkendeki itme (lift) kuvvetinin merkezi ise tamamen trim ile elde ettiğimiz profilin üzerindeki basınç dağılımı ile ilgili bir şey, yelken yüzeyi ile değil. Ama konu geometrik merkez ise, evet, orsa yakasından güngörmeze kadar bu basınç dağılım eğrisinin geometrik merkezinde lift kuvveti etki eder. Tabii hemen anlaşılacağı üzere direk boyunca bumbaya paralel orsa yakası-güngörmez hatlarındaki basınç dağılımları aynı olmayacağı için, itme kuvvetinin etki noktaları da değişir.

Bu kadar detaya rağmen uçaklarda standart profillerde bu nokta hücum kenarından (orsa yakasından) %25-30 civarındadır.

[Doğan Erbahar]

Yelkendeki itme (lift) kuvvetinin merkezi ise tamamen trim ile elde ettiğimiz profilin üzerindeki basınç dağılımı ile ilgili bir şey, yelken yüzeyi ile değil. Ama konu geometrik merkez ise, evet, orsa yakasından güngörmeze kadar bu basınç dağılım eğrisinin geometrik merkezinde lift kuvveti etki eder. Tabii hemen anlaşılacağı üzere direk boyunca bumbaya paralel orsa yakası-güngörmez hatlarındaki basınç dağılımları aynı olmayacağı için, itme kuvvetinin etki noktaları da değişir.

3 boyuttaki şeklinin geometrik merkezi diye anlıyorum bunu Murat Reis'im doğru mudur?

[Murat Erciyes]

Şöyle gösterelim, daha önce yaptığımız Arvel Gentry tercümelerinde kullandığımız çizimleri kullanarak. Çizimde gördüğünüz (umarım yüklenecek) yelken kesiti üzerindeki kuvvetlerin oluşturduğu geometrik şeklin geometrik merkezinin, pek tabii olarak yelken yüzeyine olan izdüşüm noktası itme kuvvetinin o yelken kesiti üzerindeki etki noktasıdır.

Aslında sorunuzun, yani geometrik merkez ne işe yarar'ın bir cevabı da burada kendiliğinden çıkıyor: Kuvvetlerin taşındığı öyle bir nokta ki, momentler -sıfır- oluyor. Yani etki merkezi.

Tabii söylediğiniz gibi çizimdeki bu kuvvet dağılımını direk boyunca üç boyutlu oluşturduğunuzda, bu 3B şeklin geometrik merkezinin yelken yüzeyine olan izdüşüm noktası diyebiliriz.

[Doğan Erbahar]

Rüzgar gücü ile giden bir taşıt tam rüzgar altına rüzgardan hızlı gidebilir mi? Soru bu...

Ben bir fizik doçentiyim, aşağıdaki videoyu görmemiş olsam imkanı yok cevabı verirdim. Üstelik videoyu çeken adamın da fizik doktorası var, o bile açıklamakta zorlanıyor... Akışkanlar mekaniği öyle manyak birşey işte... 

https://www.youtube.com/watch?v=jyQwgBAaBag

NOT: Çarkçıbaşılarımız, şu youtube embed olayını nasıl düzelteceğiz forumda?