[Doğan Erbahar]

Pervane etkisinin tüm standart anlatımlarında benim 2. mekanizma olarak yazdığım şey anlatılıyor. Büyük olan bileşen bu muhtemelen. Onun görselini wikipediadan aldım.  1. mekanizma Zafer Türkmen in geçenlerde yolladığı e postada anlatılıyor. Ben de bunu destekliyorum. Oradaki görseli de e postadan aldım. 3. mekanizma ise şaftlı tekne ile sail driveın arasındaki farkı açıklamak için elzem.

(Kimse kusura bakmasın ama nümerik değerler üzerinden sezgisel konuşmak abesle iştigal. Hele de sıvıların sıkıştırılabilirliği gibi daha varlığından bile yeni haberdar olduğu temel bir olgu ile alakalı bunu yapmak... bişey demek istemedim, o yüzden sildim mesajı...)

[Mücahit Karabaş]

Fizik, bildiğimiz tüm enerji türlerini ve onların sonucunda  etki gösteren dört temel kuvveti açıklamaya calışan bir bilim dalı. Fizik kanunları yoktur, doğanın kanunları vardir. Fizik bu kanunları cözüp açıklamakla yükümlüdür. Çoğu zaman duyduğumuz, "fizik kanunlarina aykırı" veya "fizik kanunlarına meydan okumak" deyimleri büyük birer yanılgıdan ibaret.

Üniversitede fizik mühendisliği okurken ailemle geçirdiğim her tatilde babam bana sürekli fizikle ilgili sorular sorardı. Kendisi ilkokul mezunu ama çok okuyan ve cok araştıran birisidir. Ben dilim döndüğünce onun anlayabileceği şekilde soruları cevaplamaya calışırdım. Babam bu anlamda benim kendimi daha cok geliştirmemi sağladi. Cünkü bir yerden sonra ben okulda ne öğrenirsem öğreneyim konuyu bunu babama nasıl anlatabilirim diye düşünerek ele aliyordum. Ve daha iyi öğreniyordum. Doğan Hocam bu konuyu açınca aklıma o eski gunler geldi.

Pervane hesapları, son bir aydır iyi çalıştığım bir konu. İki kanatlı pervaneden üç kanatlıya geçtikten sonra geçen hafta sonuçlarını test edip  hesaplarımın sağlamasını alma firsatını buldum. Pervane çapı ve pitchinin hıza etkisiyle ilgili sonuclara odaklanmışken teknenin kıçını suya daha fazla gömülmesi nedeniyle bu sefer de pervane, tekne boyu, motor  ve salma boyutları arasındaki denklemleri denkleştirmeye çalışıyorum. Deney laboratuvarımız olan denizdeki koşulların her deneyde değistigini de gözönüne alırsak ortalığın çok neta olduğu söylenemez. 

Doğan Hocam bu konuyu açınca ben de bir öğrencisi olarak  heyecanla konuyu takip etmeye başladım. Kendisine teşekkür ederim. Öğrenmeye devam. 

[Doğan Erbahar]

Estağfirullah Mücahit kaptanım, öğretme gibi bir derdim yok, iddiam da olamaz zaten. Yazının başında da yazdığım gibi olayların benim gözüme nasıl göründüğünü yazmaktan başka derdim yok.

Ha bunu niye yapıyorsun derseniz şunun için, insanlar çeşit çeşit; herkese hitap eden kavrayış biçimi farklı olabiliyor. Ben analitik ifadeleri seviyorum mesela, o şekilde anladığım zaman bir daha unutmuyorum. Benim gibi düşünenlerin işine yarayabilir bir noktada...

bir de bir sürü bilgi bölük pörçük heryerde, biraz organizasyon hastalığı diyeyim. 

[Cevat İpekçi]

  Tornistan da saat yönünde dönen pervane, teknenin kıçını sancağa çekiyor. Bunu ezberledim ve
yanaşmalar da bunu göz önüne alıyor, manevramı ona göre yapıyordum.
Şimdi de bunun neden böyle olduğunu öğrendim. Teşekkür ederim Doğan kaptan.

[Erol Şar]

Pervane kanat sayısı ne kadar azsa o kadar verimli.

Daha az sürtünme direnci,daha az hidrodinamik direnç.

Kanat sayısı azaldığında pervane çapı doğal olarak artıyor.Bu da bir yer meselesine sebep oluyor.Daha az sayıda kanat,daha büyük çap,

yer varsa daha verimli oluyor.

Dünyanın en büyük rüzgar türbini Amerikada kurulmuş ve tek kanatlı bir pervanesi var.

Ne kadar az kanat,o kadar çok verim.

Model uçaklarla ilgilenenler bunu iyi bilirler.

[Hüseyin Tayfun Durmaz]

Pervane etkisinin tüm standart anlatımlarında benim 2. mekanizma olarak yazdığım şey anlatılıyor. Büyük olan bileşen bu muhtemelen. Onun görselini wikipediadan aldım.  1. mekanizma Zafer Türkmen in geçenlerde yolladığı e postada anlatılıyor. Ben de bunu destekliyorum. Oradaki görseli de e postadan aldım. 3. mekanizma ise şaftlı tekne ile sail driveın arasındaki farkı açıklamak için elzem.

(Kimse kusura bakmasın ama nümerik değerler üzerinden sezgisel konuşmak abesle iştigal. Hele de sıvıların sıkıştırılabilirliği gibi daha varlığından bile yeni haberdar olduğu temel bir olgu ile alakalı bunu yapmak... bişey demek istemedim, o yüzden sildim mesajı...)

Nümerik değerler üzerinden sezgisel konuşmak nasıl bir  şey acaba?
Şu sıvıların sıkıştırılabilir olduğunun Temel bir olgu olduğu  nerede var acaba?
Soru sormanın hele bir şeyi bilmediğini belli etmenin suç, kabahat olduğunuda bilmiyordum.
Ben bu güne kadar egitimimde ve hayatımda karşılaştığım her yerde sıvıların sıkışmadığını üstlerine uygulanan kuvveti aynen içinde bulundukları kabın her yerine aynı kuvvet miktarı ile ilettiğini okudum,bu mantıkla yapılmış çeşit çeşit makina gördüm kullandım.Lise Fizik dersinde bunun ile ilgili olarak örnek verilen alet ise  SU CENDERESİ  dir.Günlük hayatımızda arabalarımızdaki fren sistemi aynı mantıkla yani su cenderesi mantığı ile çalışır.Nerede sıkışan fren sıvısı?
Ben normal hayatın içinde pratikte uygulamaları örnek olarak yazdım yazacagımı.
Bir hesaplama yaparken hesaba giren diger hesap rakamlarına göre oranla çok küçük rakamlar sıfır yani yok kabul edilebilir.Bunda bir yanlışlık varmı.Örnek olarak istanbul Üçüncü bogaz koprüsü açıklığı şu kadar  diye bilgi verilirken Uzunluk ölçüsü olarak metre kullanılır ama o açıklık ölçümünde olan ne santimetreler söylenir nede milimetreden bahsedilir.ve sadece metre cinsinden belirtildi diye hata var da denmez.Su sıkıştırılınca  1/20 000 oranında küçüldüğüne göre suyun yoğunluğuda bu oranda artacak yani bir litre suyumuz bu hesaba göre 1 kilo agırlığı  sadece yarım gram artacaktır yani suyumuz artık bir kilo yarım gram olacaktır.Bu litrede yarım gramlık artışın getirecegi kuvvet hesaba katılsa ne olur katılmasa ne olur.Bır detay daha var bu bir litre sudaki değişme oranı 1 atmosfer basınç içindi.bizim teknelerimizde pervane çapı en fazla yarım metre edersek pervanenin en uç noktaları arasındaki basınç farkı 10 metre suyun 1 atmosfer basınç yaratması hesabından 1/20 atmosfer olur yani 1 atmosfer basınç ile suyumuzun 1 litresi yarım gram agırlaşıyorsa bizim pervane nin en alt ile en üst kısmı arasında yarım gramın yirmide biri kadar agırlık artışı yani kuvvet farkı olur.Yarım gramın yirmide biri yüzde bir gram yapar.Pervaneden 100 litre su geçince 1 gramlık kuvvet oluşacak 100 ton su geçince 1 kğ lık bir kuvvet oluşacak Hani şu suyun sıkışması konusundan dolayı.Acaba tornistanda kaç dakika sonra 100 ton suyupervane yerinden oynatmış olur.Yani diyorum ki bazı değerleri yok saymak ne bilgisizliktir  nede hesap sonucunu değiştirir.
Kibirlenmek serbesttir amma hiç hoş bir şey değildir.Hele ki cahillikle suçlamak

[Doğan Erbahar]

Birincisi soru sordunuz, üslubunuzu daha önceden bilmeme rağmen ciddiye alıp cevapladım. Hiç öyle kibirdi, cahillikle suçlamaktı, bilmemek suç mu diye ajitasyon yapmayın.
 
O cevabı size vermek için de 3-4 dakikamı verdim çünkü öyle bakkal hesabı yapılmıyor bu işler,  diferansiyel denklem çözülmesi gerekiyor. 10 metrede bu kadarsa yarım metrede 20 ye böl o kadardır diye dört işlemle hesaplanmıyor maalesef... Dünyanın lise bilgileriniz ötesinde karmaşıklıklar içerdiği için fizik adına sizden özür dilesem siz de bir iyilik yapıp susar mısınız artık acaba?

Özenerek açtığım bu konu başlığında değil de kendiniz bir konu başlığı filan açıp orada yapsanız hesaplarınızı lütfen? Böyle anlaşabilir miyiz? Ben size bir daha cevap yazmayacağım burada zira...

[Hüseyin Tayfun Durmaz]

.

[Hüseyin Tayfun Durmaz]

Kibirin entegral hesaplı förmülüde var mı?
Uslubunuzu bildiğim halde derken ne hakla dolaylı yoldan en azından küçümsüyorsunuz?Siz hesap yapınca önemli emek vermiş oluyor ben yapınca bakkal hesabı oluyor oh be ne ala memeleket al sana yine bir küçümseme tepeden bakma durumu daha maşallah.
Bakın bir tek öğretmen edası ile gizli azarlama modundaki  susarmısınız  ricanızı dinleyeceğim.
Unutmayın ki burası yüksek okul dershanesi  değil yazılarınızı okuyanlrın içinde size göre cahil olabilir.

[Aziz Eryavuz]

Birbirimize kızarak saygı sınırlarını zorlamak yakışmaz. Aynı şekilde düşünmeeiz gerekmez daima. Ve ben öyle düşünmüyorum demek yeterli arkadaşlarım.
 
Burada bilgi paylaşıyoruz. bazısı bize doğru gibi gelmiyebiliyor. Taraf tutmak gibi olmasın yazmamıştım ama 30-40 cm lik pervanenin alt ve üst kanatları arasındaki basınç ve yoğunluk (?) farkının bu kadar dinamik ve görülebilir bir etkisinin olması bana da pek yeterli gelmedi. Ama arkadaşımız fizik kuralları içinde bir açıklama getirmiş. Okudum. Daha doğru bir gerekçe ve açıklama bilmediğim için sustum.

Hüseyin bey fikrini ortaya koydu. Tamam işte. Forumun amacı da bu. Görüşleri paylaşmak. Bu bizi üzmemeli, uzaklaştırmamalı, aksine paylaşımın keyfi ile yakınlaştırmalı.

Ben de Sevgili öğütmen gibi teknemde tornistanda sağa çekme olduğunu biliyorum ve bunu değerlendiriyorum manevralarımda. Ve yazıdaki kadar hafif değil bu etki, s drive olmasına rağmen. bayağı güçlü.

[Mücahit Karabaş]

Doğan Hocam,

Siz burada her ne kadar bir şey öğretme kaygısında olmayıp fizikçi gözüyle yorum yapsanız da anlatmak istediklerinizi herkesin anlayacağı şekilde ifade edebilmek için bir takım temel bilgileri de vermeniz anlaşılabilirlik bakımından gerekli olabiliyor. Hüseyin Reisin soru tarzı bana da  hep sert  gelmiştir ama anladığım kadarıyla onun bilgiyi isteme metodu biraz ateşli ve belki de farkında olmadan karşısındaki kişiyi kışkırtabilecek şekilde olabiliyor.

Bütün büyük bilimsel tartışmalar geçmişten günümüze hep kavga gürültü içinde gerçekleşmiş. O nedenle hakaret vb. olmadan bu başlık altında da biraz gerilim fena olmaz  Çünkü tartışma sonucundan bir sürü kişi yararlanacak. Hüseyin Reisin anlatmak istediği, bize fizikte en başta öğretilen “Fizik ihmaller bilimidir” esprisi olabilir. Özelden bir iki yazışmayla tartışmayı tatlıya bağlayabilirsiniz diye düşünüyorum.

Tan Kaan Reis burada olsaydı aşağıdaki Özer Aydoğan karikatürünü paylaşır işi tatlıya bağlardı  

[Doğan Erbahar]

İki tane şnorkeli üst üste takıp su altında 30 - 40 cm daha derinden nefes almaya çalışmak bu "kısa" mesafenin basınç üzerinde nasıl bir fark meydana getirdiğini kelimenin tam anlamıyla "hissettirebilir" insana.

30 - 40 cm de olsa basınçta bir fark var mıdır? Vardır. Peki bu fark yoğunluğa yansır mı? Yansır.

Soru ne kadar yansır? Ve bu gözlemlenen etkiyi açıklayabilir mi?

Bu sorunun cevabının oturup hesaplanması lazım, öyle kolayına cevapları yok bu şekilde nümerik analiz gerektiren soruların. O kadar çok örneği var ki fizik tarihinde ilk başta size ters gelen bir şeyin hesap sonucunda mümkün olduğunun göründüğü. Bizzat benim bu şekilde yaptığım yanlışlar var. O yüzden öğrendim abur cubur konuşmamayı zaman içinde.

Ve yine insanların kariyerlerini harcadıkları sorulara elini kolunu sallayarak o öyle olmaz denilince bu benim tepemi attırıyor işte. Hele hele temelsiz şekilde karalanan "hesaplar" buna eşlik edince akorsuz piyanoyu dinleyen müzisyen misali asabiyem bozuluveriyor. Bu konuda mazur görünüz beni... Bu kibir filan değil, mesleğin verdiği bir formasyon...

Burada ilk mesajda yazdığım 3 mekanizmayı ben icat etmedim. Wikipedia maddesinde sadece 2. mekanizma ile açıklanıyor pervane çekme etkisi. Buyrun: http://www.wikizero.biz/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvUHJvcGVsbGVyX3dhbGs

1. mekanizma yani burada itiraz edilen şey ise Zafer Türkmen beyden 17 Nisan tarihinde aldığım e-postada detaylandırılıp anlatılıyordu.  Kendisi sağolsun emek harcamış böyle bir açıklama getirmiş ve paylaşmış, bu da bana mümkün göründüğü için detaylı bir hesaba kitaba girişmeyip yazıda yer verdim. Esasında 1 ile 2 yi birleşik bir etki gibi düşünmek lazım. Tabiat bizim kategorizasyonlarımızla ilgilenmiyor, yazıdaki ayrım izah babında...

3. mekanizma ise çoğu kimsenin konuşmadığı bir şey, bir iki forum yazısında rastlamış olabilirim ama önemli olduğunu düşünüyorum. Yani pervanenin kıça yakın olması çok basitçe döndürme momentinin yüksek olmasına sebebiyet veriyor. Sail drive tekne kullanan ne kadar tanıdığım varsa çok fazla şikayetçi değil çark etkisinden (Aziz Bey'in mesajı bu anlamda bir istisna oldu benim için ama fikrimi değiştirmiş değilim...)

[Murat Erciyes]

İzin verirseniz ben de akışkan mekaniği uzmanı olarak farklı bir açıdan olaya dikkatinizi çekmek isterim.

Pervanelerin ardına bıraktıkları akışkan (ki bizim konuştuğumuz konuda su) pervanenin bağlı olduğu uskur yönünde doğrusal olarak pervanenin döndüğü düzlemi dik olarak terk etmez. Her bir pervane kanadının firar kenarında alta doğru bir akış yönü sergiler. Bunu yelken ya da uçak kanadında gösterimlemek kolay da iş pervane olunca zihnimizde canlandırmak pek kolay olmuyor maalesef.  Ama bugünlerde hele yazlıklarda çokça kullanılan vantilatörlerde çok açıkça görebiliriz.  Vantilatör pervanesinin havayı üflediği tarafta, ucunda bir tüy ya da yün parçası takılı bir çubuğu gezdirirseniz, havanın vantilatör pervanesini bir burgu şeklinde (helix) terk ettiğini göreceksiniz.

Pervaneli uçaklarda da bu böyledir ve hatta uçağın nispeten düşük hızlarında, yerde taxi yaparken veya kalkış sırasında pervaneyi terk eden bu burgu hava akışı dikkatli olunmazsa uçağı gövde ekseni boyunca istemsiz olarak döndürebilir. Sebebi burgu şeklinde pervaneden çıkan akışkanın gövdeye belli bir açıyla çarpmasıdır.  Aşağıda tek pervaneli bir uçağın pervanesinin ardındaki hava akışı gösterimlenmiş.



İşte teknelerimizde de üzerinde yol yokken yaptığı manevra sırasında pervaneyi terk eden akıştaki bu açısal değişiklik suyun tekne karinasını itmesi ile sonuçlanıyor olabilir, tıpkı uçaklarda olduğu gibi.

Sail drive pervanelerde bu neden az olabilir? Bunu tam olarak açıklayamam, ama sail drive pervanelerin klasik uskurlu pervanelere göre teknenin ağırlık merkezine daha yakın olduğunu biliyoruz.  Dolayısıyla burgu şeklinde tekne karinasına çarpan akışın sebep olduğu yan itme kuvvetinin moment kolunun daha kısa olmasından dolayı daha az bir etki söz konusu olabilir?

Doğan Hocamızın yaklaşımına ek bir görüş şeklinde yazdım.

[Hüseyin Tayfun Durmaz]

Bakın ben sizin ögrenciniiz veya astınız değilim.Bana öyle temelsiz hesap  abur cubur ,tepem atıyor diyemezsiniz,buna hakkınız yok ayrıca burada hiç kimse sizin egitiminiz veya işinizi küçümsemiyor hafife alacak şeyler yazmıyor.
Yaptığım hesabın neresi tutarsız izah edermisiniz?

[Doğan Erbahar]

İzin verirseniz ben de akışkan mekaniği uzmanı olarak farklı bir açıdan olaya dikkatinizi çekmek isterim.

Katkınız çok değerli Murat Reisim,

Koyduğunuz görsel çok şeyi açıklıyor. Benzer bir görsel wikipediada çizilmiş.



Suyu döndürüp salma etrafından asimetrik fırlatıyor. 1 ve 2. mekanizma olarak sınıflandırdığım şeyin bir bileşkesi...

Moment kolu ile tespitinize tamamen katılıyorum. Bu da azımsanmayacak bir etki bence de ve sail drive farkını açıklıyor.  3. mekanizma olarak anlattığım şey bu.

Akışkanlar mekaniği o kadar zor bir dal ki uzmanlığına ayrı bir saygım vardır...