Aşağı git Skip to main content

Gönderen Konu: Hortumu Bilebilirdik..

e

ersinboke@icrs.com.tr

Hortumu Bilebilirdik..
OP: 24 Ocak 2019, 22:44:31
Bir buçuk haftadır bir proje ile ilgili Alanya'dayım  Geçen hafta lodos fırtınasına canlı tanıklık ettim.  korkunçtu. Bugün ise keşişlemeden fırtına geldi. Her ne kadar geçen hafta esen Lodos olsa da kökü  Ege üzerinden akan Poyraz fırtınası idi. Yani deniz üzerinden ısınan hava kıyıları vurdu. ancak Karada etkili olan poyraz Toroslara kar bıraktı. Geçen hafta sonu Alanyalılar yaylalara hucum etti Kar görmek için.

Bugün için ise öğleden sonra başlayan Keşişleme son derece sıcak esmekte idi. Kaldığım otel  denizden 200 m. yükseklikte ve ben 11 kattayım. Oda tüm Alanya körfezini görüyor. Sabahtan beri dalgalar, daha rüzgar başlamadan önce Alanya yönünde neredeyse kıyıya paralel halde idi.

Ben bunu denizde  Müsellim kanalında yakalandığım lokal fırtına da yaşamıştım.  Rüzgar ve  dalgalar Midilli yönünden gelmekte idi. ben de Molivos 'a yakın geçiyordum. Saat öğleden sonra üçten sonra  rüzgarın yönü değişmedi ancak dalgalar Behram kale yönünden gelmeye başladı. Ben bunu rüzgarın yönünün de değişeceğine  yorup, Türk kıyılarına yanaşmaya başladım. Kıyıya yaklaşık 100 metre kadar yaklaşıp, Babakale ye dümen tuttum. Birden fırtına çullandı. Tek bir tirinket ile çok keyifli bir seyir yaptım. Rüzgar çok sertti ama kıyıya çok yakın olduğumdan hiç dalga yoktu. Dalga yönüne dikkat etmeseydim yandı gülüm keten helva.

Demek istediğim, bugün de otel odasından benzer bir şeyi gördüm. Rüzgar yoktu ama dalgalar yükselmiş ve Keşişleme yönünden gelmeye başlamıştı. Yine saat öğleden sonra üçten sonra rüzgar başladı. Ben zaten hava raporlarından da bildiğimden açıkçası kafam da başka yerde olduğundan çok da önemsemedim.

Odaya geldiğimde televizyonu açtım ve hortum haberini gördüm. Bir çocuk kafasına çarpan metal ile vefat etmiş. Bir genç kız ise hortumun sürüklediği araba ile dereye uçmuş ve kaybolmuş. Bir o kadar da mal kaybı.

Şimdi bunları niye yazdım.  Hortum bu ülke için çok bilinen bir hava olayı değil. Geçen hafta kar yağmış ve kara iyice soğumuştu. Bugün esen fırtına ise son derece sıcaktı. Yani bu rüzgarın Gazipaşa Antalya arasında bir hortum yaratma riski bana göre çok yüksekti. Aklımın ucundan dahi geçmedi oysa.

Bizler amatör denizcileriz. küçücük tekneler ile koca denizde yol alıyoruz. Hava durumu en hassas olduğumuz konu hepimizin. Yani karada kendi dünyalarında yaşayan insanlardan çok daha fazla denizin ve rüzgarın gücünü biliyoruz. Hava raporlarını ve su sıcaklıklarının ne anlama geldiğini biliyoruz. Nitekim Poseidon Akdeniz kıyılarında deniz suyu sıcaklığının yükseldiğini tahmin ediyordu. Bence bizler bugün hortum oluşabileceğini bilebilirdik. Ve bu insanları sosyal medya yoluyla uyarabilirdik ve belkide bu insanların başına bunlar gelmezdi. Önlem alırlardı belkide sokağa çıkmazlardı. Ne bileyim işte. Belki yanılırdık , hortum filan olmazdı. ama oldu işte.

Biliyorum böyle bir misyonumuz filan yok. Daha önce de yazmıştım. Bildikleriniz ya da yaptıklarınız siz istemeseniz ya da böyle bir amacınız olmasa bile size bir misyon yükler. 

Biz bu hortumu tahmin edebilirdik. İnsanları uyarabilirdik. Görülen o ki bu hava olayı artık yaz kış demeden sıklıkla yaşanacak. Üzerinde ciddi yorumlar yapmamız hangi durumlarda oluşacağı üzerine kafa yormamız lazım. Abartı gelebilir ancak yaşanmışlıklar, örüntüler, ve bu konu ile ilgili bilimsel katkı sunacaklar sayesinde bunda sonraki hava olayları konusunda daha kapsamlı yorumlar yapabilir, yetkililerin ya da ilgililerin dikkatini çekebiliriz.  Bu konuda en hassas ve bilgili bir gurubuz. 

Çok üzüldüm. Çok üzgünüm. Pisi pisine iki gencecik insanı kaybettik. Bu konunun üzerine eğilelim bari bu gün yaşanmış olan hava olayı kayıtlarda kalsın. Böylece teknolojik ya da sanal bir örüntü oluşturmuş olur faciaların önüne geçmede bir kakı sağlamış oluruz.

O yüzden bu günkü hava olayını ve öncesini iyi araştırıp tartışalım.
  • IP logged
« Son Düzenleme: 24 Ocak 2019, 22:49:12 Gönderen: Ersin Böke »

n

nuri_kongur

Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#1: 24 Ocak 2019, 23:10:17
Bu hafta Lodos devam edecek gibi duruyor. Arada bir iki günlük Karayelden fırtınamız var, Ege ve Akdeniz'de sağlam esecek gibi duruyor. Tahminim ayın 15-17 arasına denk geliyor. Bu Akın'ın önceden söylediği hava olsa gerek.
Ahmet 16 ocak yildiz karayel daha önce öngörmüstük bu rüzgarin etkisiyle hava hissedilenden daha cok soguyacak sistem bir veya bir buçuk gün bir cok yere etkili kar yagisi birakacak istanbulda kiyısindan kosesinden nasiplenir. Merkezi Zonguldak'tan butaraf, yani biraz daha dogulu geliyor gibi.Kis baslamadan önce uzmanlarin tahmini vardi kis ilıman gececek diye istanbula kar yok demislerdi.belki istanbula kar birikim yapmadi ama havada da olsa 2 sefer kar gördü 15_16 ocakta belki ücüncüsünü görecek.ic anadolu ve dogu anadolu kar rekorlari kiriyor.ege akdeniz yagis rekorlari kiriyor ve hala almaya devam ediyor ve edecekte.karadenizi soylememe gerek yok yagis bol soguk gecen seneyi coktan solladi.neyse kar yagarsa kandillinin önünde bir kar topu oyna benim icin.kasim ayinda kandilliden bir uzman aciklama yapmisti.gerci belkide kislik almamak icin yapmistir.hala tisörtlemi dolasiyor bir bak :D kasim 66 dedik sirada 73 var.23_25 ocak var hem onu takip edelim hemde kasim 84 ay sonu Ayandonu.
  • IP logged

  • *
  • İleti: 5782
    • Son Denk Kayıkçısı
Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#2: 24 Ocak 2019, 23:16:20
Perşembe günü sabahı yine şenlik var buralarda. Bu kadar yıldır hava raporu takip ederim, Girit civarında Doğu yönünden 50 knot işaretini ilk kez görüyorum.

Bodrum ve civarında Kıble / Keşişleme yönlerinden sağanaklarda 50-55 knot bekleniyor. Yina çatılar uçacak, yine bazı tekneler karaya vuracak, ağaçlar sökülecek..!

Umarım tahminler yanılır, hasarsız ve kazasız atlatılır.

Akın'ın uyarısından sonra ayın 21 inde Deniz Kaptan havayı ve olabilecekleri net bir şekilde yazdı. Hiç şekil değiştirmeden bu şekilde gelişti. Ben Deniz Kaptanın uyarısını görünce haritamı açtım masanın üzerine ve havanın nereleri çok etkileyeceğini ve oralardaki barınakları incelemeye başladım. Bölgeyi çok bilmediğim için bu sefer google earth den haritayı büyüterek baktım, işin açıkcası korktum ve ürktüm. Bazı bölgelerin örneğin Datça  hiç korunamayacağı bir hava geliyordu. sonrasında değişecek mi diye baktım, olduğu gibi geldi. Marmaris dua etsin güneyinde kocaman Rodos var. Hortum riski için ise zaten belli şartlar bir süredir bölge de var ve devam ediyor.
  • IP logged
S/Y Bidarka / Fatih / İstanbul


"Son Denk Kayıkçısının Hatırasına"


https://sondenkkayikcisi.blogspot.com/

e

ersinboke@icrs.com.tr

Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#3: 26 Ocak 2019, 18:47:57
"Bu memlekette İstanbul 'da bir şey olmadıkça bir şey olmuş sayılmaz" kimden duydum hatırlamıyorum. ancak ne kadar da doğru. Bugün Antalya 'yı vuran hortumları gördünüz herhalde. Ayıp ama . Daha iki gün önce bu konu başlığını açmıştım oysa. Bugün 4 hortum daha oldu. Ne bir uyarı ne de başka bir şey. Haberlerde izlersiniz bir baraka 100 m sürüklenmiş içindeki aile ile birlikte. Bence tüm hava yorumcuları istifa etsin. Ne diyeyim. Açık açık yazdık işte . Daha nasıl yazalım ? Keşke facebook ta da yazsaydım. Yazık..
  • IP logged

  • *
  • İleti: 86
Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#4: 29 Ocak 2019, 00:03:39
Ersin Reis,

Müsellim geçidi seyrinizdeki sağnaklar ile Antalya'daki hortum arasındaki bağı kuramadım.
Hortumu öngörebileceğimizi söylüyorsunuz anladığım kadarıyla. Bunu nasıl yapabileceğimizi basit şekilde (Birol'a anlatır gibi) tekrar anlatabilir misiniz lütfen?

Selamlar,
Erkan


  • IP logged

e

ersinboke@icrs.com.tr

Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#5: 29 Ocak 2019, 02:45:13
Yaptığım seyirlerde gözlemlediğim bir olguyu anlatmak istemiştim. Rüzgar ve dalga yönü malum birbiri ile uyumlu hareket ediyor.  Ancak rüzgarın yönü değişecek ise önce dalganın yönü değişiyor. Sonrasında hava önce kalıyor ve değişen dalga yönünden hava bindiriyor. Elbette bu benim gözlemim. Şimdi bunu bir köşeye koyalım.

Antalya da oluşan tipte hortumun nasıl oluştuğunu anlatmaya çalışayım. Temelde hortum, sıcak hava ile soğuk havanın birbirine sürtünmesi ile oluşuyor. Malum Soğuk hava daha yoğun. Sıcak havanın yoğunluğu düşük. Sıcak hava yoğunluğu düşük olduğundan daha hızlı esiyor.

Şimdi eğer bu soğuk hava ve sıcak hava kütleleri deniz gibi görünebiliyor olsaydı şöyle bir görüntü ile karşılaşacaktık. Antalya üzerinde bulunan soğuk hava denizin üzerinde birdenbire ortaya çıkan yarım küre şeklinde bir ada gibi gözükecekti. Hızla esen sıcak hava da bu adanın kıyısına  çarpıp kırılan dalgalar gibi  görünecekti. Aynı dalgaların kıyıda kırılıp bir dönme hareketi yaptığı gibi çok hızlı esen sıcak hava , aynı araba tekerleğinin asfalt üzerinde döndüğü gibi soğuk havanın üzerinde tırmanmaya başlayacaktı.

İşte aslında hortum tam da bu çarpma anında oluşuyor. Bu sırada dikey değil yatay konumda. dalga gibi yani. Şimdi burası çok kritik. Bir dönme hareketi içine giren bu sıcak hava soğuk havanın üzerine tırmanabilmek için arabaların yokuş çıkarken vites küçültmesi gibi dönüş çapını büyütüyor. Tabi bu dönüş hareketi sıvılarda olduğu gibi kararlı değil. Bir Huni gibi düşünün.
Huninin geniş ağzı soğuk havanın üzerine tırmanıyor ancak dar olan kısmı daha yavaş tırmanıyor. Böylece yeryüzüne paralel olan bu huni biçimini almış olan hortum hoop diye yer yüzüne dik hale geliveriyor. Alın size hortum.

Zaten bu hortumun İngilizcesi funnel cloud yani tam çevirirsek huni bulut.

Umarım bu benzetmeler ile hortumun nasıl oluştuğunu anlatabilmişimdir. Şimdi bunun Müsellim kanalında yaşadıklarım  ile olan ilgisine. Malum Antalya ya bu hava gelmeden önce hava siteleri keşişleme yönünden fırtına geleceğini söylemişlerdi. Bir an bunu bilmediğimizi düşünelim.

Benim Alanya'da kaldığım otel Gazipaşa ile Alanya arasında . Yani Alanya körfezini kabak gibi görüyor yukarıdan. Balkonda bir Küba dumanı tüttürüyordum. Kafamda da o gün yapılacak görüşmeler ile ilgili bin bir tilki dolanıyor. Hiç rüzgar olmadığını dumanın uçmamasından farkediyorum. O ara gözüm denize takılıyor. Dalga yön değiştirmiş. İsrail yönünden gelmeye başlamış. Aynı Müsellimde yaşadığım seyir aklıma geldi birden. Hah dedim birazdan Keşişlemeden hava bindirecek. Dalgaların boyutu sıkı rüzgar eseceğinin de göstergesi idi çünkü. Yani hava raporlarını takip etmeseydim de keşişleme eseceğini daha esmeden görme imkanım vardı.

Malum Keşişleme, Kıble ve Lodos sıcak esiyorlar. Kuzeyli rüzgarlara göre daha az yoğun ancak daha hızlılar. Bir hafta öncesinde ise Alanya , Antalya ve Gazipaşa yaylalarına kar yağmış. Kıyıda soğuk hava denizden Toroslara doğru yükselmiş, Sırtını Toroslara dayamış bekliyor.

İşte o sıcak hava geldi güüüm diye soğuk havaya çarptı. Üzerinde tırmanabilmek için çapı bir huni gibi düzensizce büyüdü. Huninin geniş ağzı göğe yükseldi dar kısmı aşağıda kaldı oldu size hortum.

Bir ilginç bilgi daha. Hortum ile birlikte dolu da yağıyor ya. Bakın o da neden. Aşağıdaki nemli havayı hortum yukarı çıkarıyor ya. Soğuk hava ile çarpışan nem bir anda dolu haline geliveriyor. Budur. Umarım anlatabilmişimdir.
  • IP logged

  • *
  • İleti: 86
Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#6: 29 Ocak 2019, 12:00:44
Gayet net, teşekkürler.
  • IP logged

  • *
  • Donatan Temsilcileri
  • İleti: 830
Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#7: 29 Ocak 2019, 12:42:13
Yaptığım seyirlerde gözlemlediğim bir olguyu anlatmak istemiştim. Rüzgar ve dalga yönü malum birbiri ile uyumlu hareket ediyor.  Ancak rüzgarın yönü değişecek ise önce dalganın yönü değişiyor. Sonrasında hava önce kalıyor ve değişen dalga yönünden hava bindiriyor. Elbette bu benim gözlemim. 


Dalga, rüzgarın yarattığı bir şey ve rüzgar yönünde oluşur diye biliyorum.

Bu yazdığın muhtemelen çok önceden rüzgarın yön değiştirmesinin sonucu ortaya çıkan dalgaların bulunduğun yere gelmesini gözlemlediğinden olabilir.

Yani sebep sonuç ilişkisini doğru kuralım diye sesli düşünüyorum..
  • IP logged

e

ersinboke@icrs.com.tr

Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#8: 29 Ocak 2019, 13:48:20
Elbette Eyüp abi, Valla bu konuda Doğan hoca belki yardımcı olur. Ancak benim çıkarımım şu şeklide aynı elektrik iletimi gibi elektronların etkileşimi gibi bir mekanizma mevcut burada da. Yani Aslında dalgaların bir yere gittiği yok. Zincirleme bir etkileşim söz konusu. Oysa o ilk dalgayı oluşturan rüzgar yani hava hareket etmekte. Bunu quantum fiziği ve Newton 'un hareket kanunları ile açıklamak ya da kıyaslamak ile mümkün olur sanıyorum.

Çok ama çok kabaca söylemek gerekirse dalgalar kuantum fiziğine göre , rüzgar ise bildiğimiz Newton fizik kurallarına göre hareket ediyor. YAni dalga hareketi rüzgardan daha hızlı aslında. Su kütleleri enerjiyi birbirlerine aktarıyorlar yani. O yüzden böyle bir fenomende dalga rüzgardan önce geliyor bana göre. 

Benim gözlemim rüzgar yön değiştirecek ise dalgası önden geliyor. Kendi kafamda kurduğum açıklama ise bu şekilde.
  • IP logged

  • *
  • İleti: 5782
    • Son Denk Kayıkçısı
Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#9: 29 Ocak 2019, 15:38:29
Bu konu bir kaç türlü olur, Rüzgar indirmeden önce dalgası gelir sebebi şudur; açığı esmiştir hava sıcaklığından kıyıya sokulamamıştır ama dalgası gelir, uygun bulduğu anda rüzgarı da indirir ve beraber hareket ederler. Önceden düşen dalganın üzerinde çatlak olmaz kuzular görülmez.

İkincisi birlikte indirir , tüm koşullar uygundur ve braber yayılırlar, rüzgarın ve dalganın şiddeti birlikte yükselir.

Üçüncüsü rüzgar ve dalganın ve de suların tamamen zıt olmasıdır. Bu akıntı olan yerlerde görülür. Çok hafif havada bile kuzular ortaya dökülür. Yahu dalga yok, adam gibi rüzgar yok bunlar ne der insan.

Dördüncüsü , ölü dalga gelir. Havada hiç rüzgar yoktur ama bir gün önce esen havanın kaldırdığı deniz durulmamıştır. Hatta kanal esiyordur azda olsa ve bu dalgayı besliyordur.

Benim gözlemlerim 5-6 diye gidiyor aslında. Açıkcası çok alternatif var, her zaman aynı şey olmayabiliyor.
  • IP logged
S/Y Bidarka / Fatih / İstanbul


"Son Denk Kayıkçısının Hatırasına"


https://sondenkkayikcisi.blogspot.com/

e

ersinboke@icrs.com.tr

Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#10: 29 Ocak 2019, 20:42:51
Peki Çarşamba ve Perşembe günleri hortum olacak mı Antalya da? Uyarı yapılmış gerçi ancak bence olmayacak. Biz her türlü önlemi alalım tabi ama bakın neden olmayacak !

Şimdi diyeceksiniz ki bu sefer de keşişlemeden esiyor. Yine olur.  Doğru keşişlemeden esecek ama rüzgarın kökü gün doğusu  Akdeniz ortasından dönüp keşişleme yönünden esecek. Deniz suyu sıcaklığı 19 derece civarında. Yani rüzgar karada ısınıp gelen bir rüzgar değil. Deniz üzerinden gün doğusu yönünden esip, keşişlemeye dönecek.

Kara sıcaklığı da benzer derecelerde. Yani çarpışılacak bir soğuk hava cephesi an itibarı ile gözükmüyor. Ayrıca rüzgarın hızı da hortum oluşturmaya yetecek kadar güçlü olmayacak gibi durmakta. Elbette bu an itibarı ile benim amatör ve çok eksik bilgilerime göre yaptığım bir gözlem.

Bu arada blogda bu bahsettiğim dönme hareketi ile ilgili güzel bir görsel paylaştım National Geographics den alınma . Bakarsanız ilginizi çekebilir.

https://ttheyamola.blogspot.com/2019/01/hortum-nasl-olusur.html
  • IP logged

e

ersinboke@icrs.com.tr

Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#11: 30 Ocak 2019, 20:23:21
Bugün saat 13.30 civarı Alanya Antalya üzerine resmen yağmur yağmadı. Yağmur çöktü. Şiddetli keşişleme ile birlikte. Ancak Poseidon akşama doğru rüzgarın Lodos'a  döneceğini öngörmüştü. Bu sefer rüzgarın kökü gün doğusu idi. Alanya 'ya lodos olarak geldi. Tam da öngördüğüm üzere çok sert rüzgara rağmen bir hortum oluşmadı. Yapılan uyarı ne melazım biz yapalım da uyarısı şeklinde idi anlaşılan.

Şimdi bu bölgede oturanların hortum riskini şöyle düşünmeleri gerekir.  Akdeniz de oluşan alçak basınç sistemi eğer Kıbrıs üzerinden batıya kayarsa bir risk söz konusu. Şöyle ki bu durumda Karadeniz üzerinden poyraz aşağı doğru kopup geliyor. Afrika üzerinde ısınıp , sahte bir lodos olarak Gazipaşa -Antalya hattına ulaşıyor. Ancak aynı poyraz, karada torosları aşıp soğuk hava kütlesini kıyıya indiriyor.  İşte o zaman yandı gülüm keten helva. Bu durumda karada hortum oluşma olasılığı çok yüksek .

Keza , Her bir keşişleme fırtınasından da tırsmak lazım. Öyle sıcak esiyor ki. Yani Güneyli rüzgarlar hortumun birinci nedeni. Önce rüzgar ya da fırtına yönünü bileceğiz. Güneyli ise sarı alarm.  Kıyıda ise soğuk hava hakimse, karada kuzeyli rüzgarlar esiyorsa bu sefer kırmızı alarma geçeceğiz efendim. Benim gözlemlerim bu yönde.






  • IP logged

e

ersinboke@icrs.com.tr

Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#12: 30 Ocak 2019, 21:01:46
  • IP logged

e

ersinboke@icrs.com.tr

Ynt: Hortumu Bilebilirdik..
#13: 30 Ocak 2019, 21:31:48
Paint ile ancak bu kadar oluyor..
  • IP logged

 
Yukarı git