[Tan Kaan Özkan]

ŞİŞME BOT HAKKINDA HER ŞEY

Şişme Bot Almadan Önce Merak Ettikleriniz ve Bilmeniz Gerekenler...

Şişme (inflatable) Botlar
Balıkçılık, Avcılık, Denizcilik gibi birçok hobi’ye önemli ekonomik ve fonksiyonel katkılar sağlayan şişme botlar hakkında bilinmesi gereken önemli detayları bilginize sunmak istedik…

Güvenlik: Şişme botlar, yumuşak ve esnek yapıları sayesinde teknik kullanım detaylarında belirtilen sınırlar aşılmadıkça hertürlü hava koşullarında son derece güvenlidir.

Ağırlık: Şişme botlar, muadili boyutlardaki ahşap ve fiber teknelere oranla çok daha hafifdirler. Benzer ölçülere sahip bir şişme bot 50kg ağırlığa sahipken fiber bir teknenin ağırlığı 150kg olabilmektedir. Şişme botlar düşük ağırlıklarının yanı sıra katlanabilir özellikleri ile taşınabilme konusunda diğer teknelerden üstündürler. Şişme bot’lar hafif ve fonksiyonel yapıları ile yakıt ve güç ekononomisi sağlarlar. 3.60mt boy’a sahip bir şişme bot’un maksimum performansı için 10HP güce sahip benzinli motor yeterli olurken aynı boydaki fiber veya ahşap tekne için mininum 25HP güce sahip bir motor gerekecektir.

Bakım/Onarım: Şişme bot’ların bakım ve onarımları çeşitli aksesuar ve yedek parça yardımı ile çok düşük maliyetler ile kullanıcı tarafından yapılabilmektedir. Muadili ahşap ve fiber teknelere ise sadece yetkili ve
uzman kişiler tarafından önemli maliyetler ile bakım/onarım yapılabilmektedir.

Fiyat: Şişme botlar benzer boyutlardaki bir fiber ve ahşap tekneden %50-60 daha ucuzdur. Ayrıca, satın
alınmasından sonra kullanım maliyetleri ve vergi, harç gibi yasal giderleri çok düşüktür.

Tarihçe…
Şişme botlar, ülkemiz pazarında 80’li yıllarda Fransız Zodiac firmasının ürünleri ile yeralmaya başlamasına rağmen dünya’da üretim tarihleri çok eskiye dayanmaktadır.


1840 Tarihli Peter Hackett Tasarımı Şişme Botlar

1840 yılında İngiliz Peter Hackett, lastik emdirilmiş kumaştan ürettiği botları geliştirdi. Takip eden yıllarda bir çok girişimci kumaş ve lastiğin türevlerini kullanarak farklı model ve boylarını ürettiler. 1866 yılına gelindiğinde, bugünkü modern tasarımı andıran biçimde üç farklı tüp’ün bir araya getirildiği şişme bot kullanan 3 kişilik bir ekip tarihin bot ile yapılan ilk okyanus ötesi yolculuğunu gerçekleştirerek Atlantik okyanusu’nu şişme bot ile geçtiler. Bu yolculuğun başarısı şişme botların ticari değer kazanmasını ve Amerikan GOODYEAR, İngiliz HANCOOK gibi büyük şirketlerin Atlantik geçişini gerçekleştiren ekibin yolculuk sırasında edindiği deneyimlerden faydalanarak konfor ve güvenliği arttırılmış şişme bot üretme kararı almalarını sağladı.
1900 yılında Vulkanize kauçuk’un icat edilmesi ile kauçuk malzeme şişme bot üretiminde ön plana çıktı, 1919 yılına kadar kauçuk esaslı ve kürek tahrikli şişme botlar sivil ve askeri amaçlar için üretilmeye devam etti.


1855 Yılı Üretimi Şişme Botlar

1919 yılında İngiliz RFD Zeplin üretim firmasının kurucusu Reginard Foster Dagnall Zeplin üretiminde kullanılan sentetik esaslı kumaş ile ürettiği şişme bot tasarımını Thames nehri’nde başarı ile deneyerek savunma bakanlığı için sentetik esaslı kumaştan askeri amaçlı bot üretimine başladı.
1939 yılına gelindiğinde Fransız Zodiac firması, bugünkü modern tasarım şişme botların ilk örneği olan polyester kumaş ile ürettiği ilk şişme bot modelini piyasaya sundu. Takip eden yıllarda ikinci dünya savaşının başlaması ve artan askeri talepler firmaların üretimlerini askeri endüstri’ye kaydırmasına neden oldu. Şişme bot üretim ve teknolojisi 70’ li yılların başına kadar önemli bir değişikliğe uğramadan devam etti. 70’li yılların başında kürek tahrikli botların yanı sıra benzinli motorlar şişme botlar ile entegre edildi. Bu entegrasyon şişme bot üretim ve teknolojisinde çığır açtı.


1971 Üretimi Zodiac Şişme Bot

Gelişen teknoloji ve Denizcilik mühendisliği birçok firmanın farklı marka ve imalat detayları kullanarak şişme bot üretimine başlaması sonucunu doğurdu. Günümüze gelindiğinde şişme bot üretiminde kalite,konfor ve güvenlik standartları ISO 6185 sertifikası ile belirlenmiş, bu sertifikaya sahip firmalar CE kalite standartlarını dikkate alarak birbirlerine yakın kalitede üretim yapar hale gelmişlerdir. Tüketici tercihlerini renk, aksesuar ve fiyat avantajları belirler olmuştur.

Teknik Detaylar…
Hafif, kolay kurulabilir ve taşınabilir yapısı, kolay bakımı, barınak ve muhafaza problemi olmaması şişme botları diğer deniz araçlarına oran ile öne çıkarmaktadır. Hava basılarak şişirelebilen ve basılan havanın tahliye edilerek katlanabilen hava odacıkları üzerine inşa edilen şişme botların üretim detaylarını birlikte inceleyelim.



Şişme botların iskeleti, botun türü ve boyuna göre değişen 3, 4 ve 5 adet hava tüpünden ve V biçimli şişirelebilir alt omurga’dan oluşmaktadır. (satın aldığınız şişme botun kıç aynasında bulunan metal etiket’te hava tüpü adedi belirtilmiştir) birbirinden bağımsız olan bu hava tüpleri ve omurga, farklı hava tapaları aracılığı ile şişirilmekte ve tahliye edilmektedirler. Şişme botların en önemli birimi olan hava tüpleri aynı zamanda kullanım güvenliğinin en önemli unsurudur. 3 hava tüpüne sahip bir şişme bot, 2 tüpün delinerek havasının boşalması durumunda dahi tek tüp ile işlevine devam edebilecek kullanıcıyı güvenle çıkış noktasına geri götürebilecek yapıda tasarlanmıştır.

Hava tüplerine hava basılırken sıralama 1.tüpten 3. veya 5.tüpe ve omurgaya, katlamak için havayı tahliye ederken omurgadan başlayarak 5.veya 3.tüpten 1.tüpe doğru olmalıdır. Hava tüpü gibi şişirilebilir yapıda olan V omurga bota yüzme kararlılığı, hakimiyet ve dalga mukavemeti sağlayacaktır. Tercihinizi yaparken satın alacağınız botun omurgalı olmasına dikkat ediniz. Omurga, özellikle kötü havalarda güvenliğinize önemli katkılar sağlayacaktır.

Hava tüplerinden sonra Şişme botların iskeletini oluşturan yapıların bir diğeride taban yapısıdır. Tüketicinin ihtiyaç ve kullanım kriterlerine göre seçebileceği, birbirlerine göre farklı avantajlar içeren Aluminyum, Ağaç, Şişme ve Izgara taban tipleri mevcuttur. Örneğin, Izgara taban kullanılan bir bot diğerlerine oranla daha hafif ve daha ucuz olmasına rağmen, bot zeminini aşındırıcı etmenlere karşı dayanıksız ve daha kısa ömürlü olacaktır.




Şişme Taban:
Elastik polyester ipliklerin sıkıştırılarak bir araya getirildiği sentetik kumaştan üretilen bu taban tipi basınçlı hava basıldığında bot zeminini en ufak boşluk bırakmadan kaplayarak kullanıcıya engelsiz bir işlev alanı sağlar. Bot tüplerine hava basıldıktan sonrada uygulanabilen şişme tabanlar, hava basınç ayarı ile ağaç taban gibi sert, mat gibi yumuşak bir bot zemini sağlamak mümkündür. Kullanım sonrası rulo yapılarak son derece kolay muhafaza edilebilen şişme tabanlar bakım gerektirmeyen dayanıklı yapıları ve hafiflikleri ile ön plana çıkmaktadır.

Ahşap Taban:
Ekonomik ve kullanımı kolay, kalite fiyat orantısı açısından balıkçılık ve avcılık en ideal seçimdir. Yekpare sert yapısı botun yüzme kararlılığına önemli katkılar sağlar. Kenarları aluminyum kaplama ile güçlendirilen katlanabilir ahşap tabanlar diğer taban tiplerine göre daha ağırdırlar.

Aluminyum Taban:
Olağanüstü dayanıklılık, kolay bakım, hızlı montaj ve demontaj, hafiflik gibi üstün özellikleri ile şişme botlar için favori taban tipidir. Korozyona karşı kimyasal koruma (Anodized) işlemine tabi tutulmuş aluminyumdan üretilen taban, özellikle deniz suyu’nun aşındırıcı etkilerine karşı mükemmel direnç sağlar. Bu avantajların yanında bot fiyatına etki eden en pahalı taban tipidir.

Izgara Taban:
Kolay Montaj/Demontaj özelliği,ucuz fiyatı ve hafifliği ile ön plana çıkan ızgara tabanlar diğer taban tiplerine göre özellikle deniz suyuna karşı daha dayanıksızdır. Botlarını tatlı suda kullanacak tüketiciler için uygundurlar.

[Tan Kaan Özkan]

Ayna:
Şişme botun üst, omurga ve taban yapısının birleşerek bütünün ortaya çıktığı motor ve diğer aksesuarların montajının yapıldığı sert arka bölümdür.



Botun seri numarası, hizmet sınıfı, ağırlık ve kapasite bilgilerinin yer aldığı metal etiket ve motor takıldığı aparat bu bölümde yer alır. Şişme Bot aynaları kısa ve uzun olmak üzere iki farklı tipde üretilirler. Şişme bot ile birlikte benzinli motor satın alınacak ve bota montajı yapılacak ise şişme bot aynasının motorun montajına uygun olmasına dikkat edilmelidir. Şişme bota montajı yapılacak olan motorun kısa şaft’lı olması durumunda kısa aynalı bot, uzun şaft motor tercih edilmesi halinde uzun aynalı bot tercih edilmelidir. Ayna ve motor şaftında çelişen bir durum söz konusu olur ise motor montajı sağlıklı olmayacak ve istenilen performans elde edilemeyecektir. Şişme bot aynaları elektrikli motor kulanımı içinde uygundur. Elektrikli motor tercih edecek tüketiciler için her iki ayna tipi elektrikli motor montajı için uygundur.

Kumaş



Şişme botun tüm üst yapısı tüm aşındırıcı etkiler karşı son derece dayanıklı PVC kaplı 5 katmanlı Decitex kumaşından üretilmektedir. (Decitex kumaş hakkında detaylı bilgi için http://en.wikipedia.org/wiki/Units of_textile_measurement) Kullanım amacına göre 900, 1000, 1100, 1200, ve 1400 denye kalınlıklarında farklı renklerde kumaşlardan üretilen şişme botlar, Decitex kumaşın, poliüretan yapıştırıcı, soğuk kaynak, el ile yapılan dört katmanlı takviyeli dikiş ile işlenmesi sonucu kullanıma hazır hale gelmektedir. Satın aldığınız botun ayna kısmında yer alan metal etikette kumaş kalınlığı belirtilmiştir. Kumaş kalınlığı şişme botun hizmet sınıfına ve fiyatına etki eden önemli bir etkendir. Avcılık ve balıkçılık amaçlı kullanılacak bir şişme botun kumaş kalınlığı için 1100 denye yeterli iken arama kurtarma veya ticari amaç ile kullanılacak şişme botların kumaş kalınlığı min.1400 denye olmalıdır.
1100 denye Decitex kumaşın teknik detayları:
Ağırlık: 1350gr/m2 +-50gr
Genleşme Direnci: 400X380kg/5cm +-25
Yırtılma Direnci: 35X25kg/5cm +-5
Yapışma Direnci: 20X17kg/5cm +-2
Isı Direnci: -40°C ∞ +70°C
Boyutsal Kararlılık: <1% 24h at +70°C
Renk koruma: >5 (DIN54004)
İplik düzeni: <1%

Metal Etiket



Şişme botların iç ayna kısmında bulunan metal etiketler satın aldığınız botun kimlik bilgilerini ve kullanım detaylarını içeren önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Bir anlamda bot ruhsatı olarak kabul edebileceğimiz bu etiket botu kullanırken tüketiciye rehberlik edecektir. Etiket üzerinde belirtilen bilgilerin detaylarını inceleyelim..
Kalite Sertifikaları: üretici firmanın imalat aşamasında hangi kalite standartlarına uyduğunu gösteren işarettir. Bu kalite standartları metal etiket üzerinde logoları ile yer alır. Şişme bot üretimi için temel kalite standart’ı ISO 6185 dir. Şişme bot satın almadan önce etiketinde bu kalite standart’ına ait logonun bulunmasına özen gösteriniz.
ISO 6185 standartlarının yanı sıra CE ve TÜV gibi uluslar arası kabul gören kalite belgeleride mevcut’dur. Bir şişme botun birden fazla kalite belgesine sahip olması
kalite açısında bir sorun yaşamayacağınız anlamına gelir.


Dizayn Sınıfı: (Design Category)

Şişme botun hizmet sınıfını ve üretim amacını belirleyen ve etiket üzerinde A,B,C veya D harfleri ile belirtilen koda verilen isimdir. Şişme botlar farklı amaçlar için farklı üretim materyalleri ile imal edilirler. Metal etiketlerdeki bu kod’lara ait detaylar aşağıdaki tabloda izah edilmiştir.

Dizayn Sınıfı Kodu Hizmet Alanı Rüzgar Kuvveti&Dalga Direnci
A Okyanus 8 Bofor üzeri rüzgar ve 4mt dalga yüksekliği aşan sularda
B Açık deniz 8 Bofor rüzgar ve 4mt dalga yüksekliğine kadar sularda
C Kıyıda&Kıyıya yakın 6 Bofor rüzgar ve 2mt dalga yüksekliğine kadar sularda
D Korunaklı iç sularda 4 Bofor rüzgar ve 0.5mt dalga yüksekliğine kadar sularda

Seri numarası: (Serial number)

Şişme bot satın alırken fatura üzerinde belirtilecek olan botun seri numarasıdır. Olası resmi işlemlerde bu numara dikkate alınacaktır.

Maksimum Yüklü Ağırlık:
Satın aldığınız botun motor dahil taşıyabileceği maksimum ağırlığı belirtir.


Maksimum Motor Gücü:
Botunuza takabileceğiniz maksimum motor gücünü belirtir


Maksimum Hava Basıncı:
Botunuzu şişirirken uygulacağınız maksimum hava basıncını belirtir


Son olarak, metal etiketin en alt kısmında satın aldığınız şişme botun hangi ülkede üretildiğini gösteren ibareyi görebilirsiniz.

Aksesuarlar:
Tüp, Taban ve Kumaşın yanı sıra şişme botun kullanım işlevselliğini tamamlayan birçok standart aksesuar ilave edilmiştir. Şişme bot ile birlikte ücretsiz alınan taşıma çantası, hava pompası ve tamir kiti’nin yanı sıra Bazı markalar standart aksesuarların yanında ekstra oturma paneli, oturma paneli altı alet çantası, ön saklama çantası gibi aksesuarları ücretsiz sunmaktadırlar




Şişme botlar fonksiyonel yapıları gereği, standart ve ücretsiz aksesuarların yanı sıra kullanıcın ihtiyaçları doğrultusunda satın alarak kolaylıkla uygulayabileceği tente, taşıma ekipmanları gibi birçok ek aksesuarın kullanımına uygundur.

Motor Seçimi:
Standart olarak kürek tahrikli satılmakta olan Şişme botlar, maksimum performans için Motor ile entegre edilmelidir. Boy/Güç orantısına göre seçimi yapılan motorlar, kullanıcı tarafından Şişme botun kıç aynasına kolaylıkla monte edilebilirler.



Benzinli Motorlar:

2.3 Beygir gücü’nden 150 Beygir gücü’ne kadar geniş bir yelpazede ve birçok farklı marka ile kısa ve uzun şaflı modelleri üretilen Benzin motorları şişme botlar için en uygun güç kaynağıdır. Seçiminizi yaparken aşağıdaki Boy/Güç cetvelini dikkate almanızı öneririz.

Bot Boyu Bot Ağırlığı Taşıma Kapasitesi Max.Yüklü Ağırlık Max. Motor Gücü
2.30mt 35kg 3 kişi 350kg 4HP
2.70mt 45kg 3 kişi 480kg 8HP
3.00mt 53kg 4 kişi 530kg 10HP
3.30mt 59kg 5 kişi 650kg 15HP
3.60mt 72kg 6 kişi 720kg 20HP
3.90mt 78kg 8 kişi 810kg 25HP
4.20mt 105kg 10 kişi 1100kg 30HP

Tablodaki örnek değerler ahşap tabanlı botlar içindir. Farklı özgül taban ağırlıkları değerleri değiştirebilir.

[Tan Kaan Özkan]

Benzinli Motorlarda Trim Ayarı:
Şişme bot/Motor entegrasyonundan maksimum verim alınması ve seyir güvenliği için motor şaft’ının bot aynasına bağlantı açısının (Trim Ayarı) doğru yapılması şarttır. Motorun kıç aynasına şaft suya dik gelecek biçimde ayarlanmalıdır.

Trim Açısı Düşük

Trim açısının düşük olması, botun baş kısmının suya daha fazla dalmasına, önden alınacak dalganın botun içerisine
girmesine, yüksek yakıt sarfiyatına, sarsıntılı seyir’e ve performans kaybına neden olur.

Trim Açısı Yüksek

Trim açısının yüksek olması botun kıç kısmının suya fazla dalmasına, botun su üzerinde zıplamasına, sert havada rüzgarda botun havalanarak alabora olmasına ve seyir konforuna engel olur.

Doğru Trim Açısı

Doğru yapılan Trim açısı, maksimum Motor/Bot performansının yanı sıra yakıt tasarrufu ve seyir güvenliği sağlayacaktır.

Elektrikli Motorlar:
Akü beslemeli 12V ve 24V gerilim ile çalışan Elektrikli motorlar sağladıkları 28Lbs ile 55Lbs arasında itme gücü,tak çalıştır tarzı kolay kurulum ve bakım gerektirmeyen yapıları ile iç sularda ve göllerde benzinli motorlara sessiz ve ekonomik alternatif oldular. Tatlı su kullanımı için daha uygun olan Elektrikli motorlar ayrıca, açık deniz balıkçılığında sırtı seyir ve manevra motoru olarak kullanılmak üzere benzinli motorun yanında yedek motor olarak bot’a bağlanabilirler.

Denge:
Doğru denge kontrolü yapılmayan botlar seyir esnasında özellikle sert havalarda önemli güvenlik sorunlarına yol açmaktadır. Tek sürücülü ve ağırlık dağılımı doğru yapılmayan bot seyirlerinde motor ve sürücü ağırlığı arka bölümde toplanacak ve botun seyir dengesinin bozulmasına neden olacaktır.



Yanlış Ağırlık Dağılımı Doğru Ağırlık Dağılımı

Tek sürücülü seyirlerde, Motor kontrol kolunu uzatarak mümküm olduğunca botun ortasına oturmak veya ön bölüme yükü dengeleyecek bir ağırlık koymak seyir güvenliğini arttıracaktır. Toplu seyirlerde ise ağırlığı bot sathına eşit yaymak maksimum güvenlik ve seyir konforu sağlayacaktır.


Demirleme (Ankraj):
Şişme botlar’da demirleme işlemi, ahşap ve fiber teknelerde yapıldığı gibidir. Standart teknelerden tek farkı şişme botların yumuşak yapıları gereği, keskin kenarlara sahip metal çapaların vereceği zararlara açık olmalarıdır.


Demirleme işlemi için şişme botlar’a özel üretilmiş çapalar kullanılmalı veya standart çapalar kumaş, sünger gibi yumuşak malzemeler ile kaplanarak bot’a zarar vermeleri önlenmelidir. Şişme bot için kullanılacak minimum çapa ağırlığı 3.0mt boy’a kadar olan botlar için bot ağırlığın %5’i, 3.0mt’den fazla boy’a sahip botlar için ise bot ağırlığının %3’üne denk gelen ağırlıkda olmalıdır. (örnek: 3.0mt Ahşap taban Şişme bot 53kg, %5= 2.65kg çapa ağırlığı)

Tamir ve Bakım:
Şişme botlar, düşük bakım kolaylığı sunmalarına rağmen kullanım sıklığı ile orantılı tamir ve bakıma ihtiyaç duyarlar. Tuzlu su kullanımı sonrası bot’u tatlı su ile yıkamak ve şayet havası tahliye edilerek katlanacak ise kurumasını beklemek kullanım ömrünü uzatacaktır. Bot’ta meydana gelebilen 0 – 30mm arasındaki ufak yırtılma ve delinmeler bot ile birlikte verilen tamir kiti ile kullanıcı tarafından kolaylıkla tamir edilebilir.


Tamir İşlemi


1 ) 30mm boyunda bir yırtık için bot ile birlikte verilen tamir kiti içerisinde yedek kumaş’tan 75X75mm boyunda kare şeklinde kesiniz.
2 ) Yırtılan bölgeyi ve yapıştırma yapacağınız yedek kumaşın yırtık üzerine gelecek bölümünü hafifce zımparalayınız.
3 ) Tamir kiti içerisinde bulunan yapıştırıcıyı kit içerisinde bulunan fırça yardımı ile kesik olan bölüme ve yedek kumaşın kesik üzerine gelecek bölümüne 10’ar dakika ara ile ince tabakalar halinde 3 kez sürünüz.
4 ) Son olarak kesik ve yedek kumaş arasında hava kabarcığı olmamasına dikkat ederek kumaşı kesik üzerine yapıştırınız. Yapıştırma sonrası bölge üzerine pres uygulaması için sert bir malzeme üzerine ağırlık koyarak yapıştırma işlemin başarılı olmasını sağlayabilirsiniz.



Tamir işlemi esnasında bot’un havası tamamen boşaltılmış olması ve direk güneş ışığına maruz kalınmayan bir yerde yapılması çok önemlidir. Yama işleminin ardından 24 saat sonra bot’unuzu tekrar şişirebilirsiniz.

Bakım İşlemi:


Tuzlu su kullanımı sonrası bot’un tatlı su ile yıkanarak kurutulması rutin uygulamalarda yeterli olsada, sezon sonlarında ve bot’un katlanarak uzun süre kullanılmayacak olması durumunda muhafaza öncesi detaylı bir bakım yapılması gereklidir. Detaylı bakım için;

* Bot şişik durumda iken su tahliye vanasını açarak ve taban döşemesini çıkararak zeminini, kenarlarını ve alt kısmını aşındırıcı kimyasallar içeren temizlik maddeleri kullanmadan tatlı su ile yıkayarak kurutunuz.
* Kuruduktan sonra şişme bot’lar için özel üretilmiş PH ve aşındırıcı değeri düşük kimyasal temizlik malzemeleri yardımı ile katran, boya gibi lekeleri bot yüzeyinden temizleyiniz.
* Kimyasal temizlik sonrası bot’unuzun havasını indirerek katlayabilir ve tekrar kullanana kadar güven ile muhafaza edebilirsiniz.

Sporcity'den derlemedir.

[Öcal Turan]

Kaan üstadım çok güzel derli toplu bir paylaşım olmuş teşekkürler.

[Enes Save]

Kaan Korsanım,

Faydalı bilgiler. Araştırmanızı paylaştığınız için teşekkürler.

[Tan Kaan Özkan]

Teşekkür ederim.
Benim ki sadece çalışılmışın derlemesi.

Bir de sadece Kaan 

[Kenan Biçen]

Teşekkürler Kaan,gerçekten değerli bilgiler.

Müsaadenizle özel arşivime kopyalıyorum.

İzin yoksa geri yollarım 

[Tan Kaan Özkan]

Paylaştıkça güzel Kenan abi,
ne demek. 

[Ahmet Kabaalioğlu]

Bende arşivime aldım bile. Bu arada botu yanlış tamir ediyomuşum, aslında olduydu ama.

[Bulent Berksan]

Cok saol Kaan abi

[Cengo]

Kaan Reis,

Teşekkürler.

Şubat ta fuara gittiğimizde daha dikkatli bakacağız botlara.