Bana göre Tayo Mar'ın zarafetini tamamlayan en önemli parçası yukarıya doğru incelen direği.
Yeniden yaptırması gerçekten zor ve pahalı olacağından direğe gözüm gibi bakarım. Daha ilk yıl mizana direğinin ucunun nasıl mantarlaşıp çürüdüğünü farkedince benim için direk bakımı karaya aldığımda yaptığım en önemli iş oldu artık.
Çoğunuzun teknesinda ahşap direk olmadığından belkide bu yazı ilginizi çekmeyecektir. Ancak benzer etkilerin alüminyum direkte de olduğu ve metal yorgunluğuna neden olabileceğini de dikkate alarak ahşap direklerin neden çatladığını bilmek ilginizi çeker diye düşünüyorum.
Ahşap direkte iki tür çatlak oluşuyor. Birincisi direk boyunca paralel derinliği 10-20 mm çatlaklar. Bunlar genelde ısı farklarından ya da ahşabın kendi çalışmasından kaynaklı çatlaklar. Taşıma gücünde önemli bir etkileri yok. Ancak buradan sızan yağmur suları nedeni ile çürüme başlaması kaçınılmaz. Bu çatlaklar özenle örtülmeli.
Ancak çok daha önemli bir çatlak tipi var. Bunlara çatlak demek doğru değil aslında . Bunlar yüzey gerilimine bağlı lokal kırılmalar.
en büyük nedeni de ıstralyaların eşit güçte gerili olmamalarından kaynaklanıyor. Yukarıdaki resimde ana çatlağın hemen üstünde verevine kılcal çatlaklar işte bu yüzey gerilmesinden kaynaklı çatlaklar.
Bunlar normal çatlaklardan çok daha tehlikeli. Çünkü direğin taşıma gücünü düşürdüğü gibi uzun vadede direğin tamamen kırılıyor olmasına yol açabilir. Üstelik yine buradan girecek olan yağmur suyunun yol açacağı çürüme riski de ikinci büyük tehlike.
Bu tür yüzey kırılmaları yüzeyden başlayıp derinleşerek devam ediyor. O yüzden çok tehlikeliler. Ahşap direği alüminyum direk gibi çok germemek gerekiyor ayrıca. Bu durumda ıstralyaların bağlandığı metal yüzükler kayıp , ahşabı kesiyorlar. Bu durum yine çürümenin başlamasına neden olabilir.
Yani ahşap direkte ıstralya tellerinin ayarı alüminyum direkteki ayarlar kadar hassas yapılmalı.
Bir tarafa doğru gözle görülmeyecek derecede eğilmeye neden olan fazla bir gerginlik bahsettiğim yüzey kırıklarını oluşturabiliyor.
Şimdi çoğu alüminyum direk kullananlar ahşap direğin bakım zorluğunu düşünecekler.
Oysa öyle değil işte. Ahşap direk hiç olmaz ise daha kırılma olmadan yüzey çatlakları ile durumu haber veriyor ve önlem almanıza imkan veriyor. Benzer yanlış ıstralya gerginlikleri ise alüminyum direklerin farklı bölgelerinde hızlı metal yorgunluklarına neden olabilir. Bu durumun alüminyum direkte gözle görülemeyeceği dikkate alındığında hiç olmadık bir durumda direk kırılımı ile karşılaşmak olası.
Gelelim bu tür yüzey kırıkların nasıl tamir edilmesi gerektiğine. Kırılan bölümü uygun şeklide yerine oturduğunu kontrol ettikten sonra bu bölgeyeyi boyuna belli aralıklar ile önceden matkap ile delerek bir boy büyük ahşap kavalyeler çakmak en iyi çözüm.
Gerek çatlak, gerekse matkap delikleri için kullanılacak olan en iyi yapıştırıcı ise bece deniz tutkalı. Her ne kadar kuruduğunda gözenekli bir yapı oluşturuyorsa da işkence ile sıkıldığında kururken genişleme özelliği ile çatlak içindeki tüm boşlukları dolduruyor.
Yüzey kırığı boyunca dikine çakılmış olan kavalyeler benzer bir yüzey geriliminde yükü bu çatlaktan çok büyük oranda alacağından bu yöntem ile tamir bence en iyi çözüm.
Keza çatlak içinde şişen deniz tutkalı da tatlı suyun bu çatlaktan işleyip direğin çürümesini ya da mantarlaşmasını engellemede önemli rol oynuyor.
Bu yıl denediğim bir başka önlem ise direğin incelen kısmılarını akrilik boya ile boyamak.
daha önceden yazdığım üzere teknenin küçük olmasının getirdiği başka problemler var. Yukarıya doğru incelen direk evet çok zarif ancak sıkıntılı bir durumda direğin bu bölümüne çıkmak yüzükların kaymasına ya da bu bölümün kırılmasına bile neden olabilir.
Direğin incelen bu üst bölümüne bakım yapmak çok zor. Emprenye edip yağ kullanıldığında bir süre sonra yağ uçuyor ve ahşap hava şartlarına maruz kalıyor. Vernik ise ne kadar iyi atılırsa atılsın bir süre sonra kabuk kabuk kalkıyor.
Üç yıl önce direğin uç kısmını akrilik boya ile boyamıştım. Bu yıl direği indirdiğimde üst kısmın ahşabının beyazlaştığını ancak bu akrilik boya ile boyanmış bölümün hiç yıpranmadığını gördüm. Bu yıl direği tüm yüzük bağlantılarını içine alacak şekilde akrilik boya ile boyuyorum.
Güverte rengi olan krem rengi ile direğin bu ulaşamadığım üst bölümü bir süre sonra yüzük bölgelerinden başlayan kararmayı da önleyecek. Bu son derece zarif direkte kötü bir görüntüye yol açıyordu. Krem renk hem güneş ışınlarını yansıtacak hem de özellike yüzük bağlantılarında oluşan kötü görüntüyü engelleyecek.
Yine Ahşap direkte yüzüklerin kaymasını önleyen sert ağaçtan direk içine takoz yapma yöntemi çok başarılı. 3 yıl boyunca bin milin üzerinde seyir yapan teknenin yüzüklerinde hiç bir kayma yok.
Yöntem basit . Ahşap direk hafif olması için malum sert ağaçtan yapılmıyor. Genelde kullanılan ağaç ladin. Gerçi benim direk bana sarı çam gibi geliyor. Bu tür ağacın seçilmesinin nedeni esnekilk ve hafiflik.
Ancak bu durum , yüzüklerin direk olarak bu ağaca vida ile ttuturulmasında ciddi olumsuzluğa neden oluyor. Ağaç yumuşak olduğundan yüzük vida ile birlike direği bildiğiniz aşağı doğru kesiyor. Oysa bu vidaların gireceği yere ahşabı oyup sert ağaçtan bir takozu epoksi ile sabitlemek bu kaymayı tamamen önlüyor. Ağaç olarak maun ya da ireco bence uygunlar.
Vida zarar verse dahi bu takozlara zarar veriyor ancak yumuşak direk ahşabı korunmuş oluyor . Gerektiğinde sadece bu takozları söküp yenilemek yeterli üstelik.
İyi bir bakım ile ahşap gerçekten ölümsüz bir malzeme. Üç yıl boyunca hiç bakım görmemiş bu ahşap direk , son bakım ile sanırım bir bu kadar daha beni sorunsuz olarak yelken basmama imkan verecek.
Ahşap direk bakımı ve özellikle kavalye çakılması ile ilgili daha çok görseli yakında paylaşacağım.
Gönderen