Oldum olası güneş saatlerine bir hayranlığım ve hatta “zaafım” var. Konu üzerinde ne zaman düşünsem kendimi detaylara yoğunlaşmış buluyorum. Gölgelerin hareketinin analitik ifadesinde insanı büyüleyen birşey var. Bir süredir aklımdaydı bir güneş saati yapmak. Yapmak derken internetten bulabileceğiniz hazır şablonlardan birini kullanmayı kastetmiyorum. Hesabını, kitabını yapıp çizgilerini çizmeye kadar her aşamasını kendim yapabilirim diye düşünüyordum. Böyle bir işlem için gerekli olan şeyler:
A) Temel Astronomi ve Coğrafya Bilgisi
Enlem kavramı, kutup yıldızı, gökcisimlerinin gün içindeki hareketi, güneşin deklinasyonu gibi konularda bilgi sahibi olmak.
B) Analitik Geometri Bilgisi
Konik kesitler, koninin yüzey denklemi, düzlem denklemi, kartezyen koordinat sistemleri, koordinat sistemi öteleme dönüşümü, koordinat sistemi döndürme dönüşümü, kesiştirme gibi kavramlara hakim olmak.gerekmekte.
Bunun haricinde sadece denklemleri hesaplamayacağım aynı zamanda eğrileri çizmek ve güneş saatini de yapmak istiyorum derseniz
C) Kodlama Bilgisi
Bir grafik çizme programına hakim olmak gerekiyor. Ben GNUPLOT kullandım, bir de görsellerin üzerinde oynamak için bir program kullanmak gerekiyor. Her pratik işte olduğu gibi MS Powerpoint işimi fazlasıyla gördü.
D) Diğer şeyler
Son olarak çizgilere tarih etiketi yazabilmek için güneşin deklinasyon tablosu, ve saatleri global saat cinsinden düzeltmek için zaman düzeltme (equation of time) grafiği bilgileri de lazım olacak. İnternetten kolayca bulunabilecek bir deklinasyon tablosu ve düzeltme grafiği işimi gördü.
Geçen pazar günü havanın da güneşli olmasının getirdiği motivasyonla hesap kitap işine giriştim. Çetrefilli olan kısım gölgenin gün içerisindeki hareketinin çizdiği eğriyi hesaplamak. Bu eğri bizim enlemlerde bir hiperbole karşılık geliyor. İşte bu hiperbolün genel denklemini çıkardım ve yazdım kenara. Üç parametreye bağlı çıktı: gölge çubuğunuzun yüksekliği, enleminiz ve güneşin deklinasyonu. Birincisi ve ikincisi sabit olacak elbette ancak üçüncüsü yılın aylarına göre değişiyor, o yüzden birden fazla çizmek gerekecek ben 15 tane çizdim.
İkinci aşama saat doğrularını çizmek, birinci aşama başarılınca bu çocuk oyuncağı idi. Onu da kenara yazdım.
Ertesi gün mesai sonu biraz geç çıkıp yazdığım denklemleri GNUPLOT programına kodaladım ve grafiklerini çizdirdim. Orasıyla burasıyla oynayıp doğru yaptığımdan emin olduktan sonra .eps dosyası olarak kaydettim ve görseli powerpointe attım. Orada tarih çizgilerinin kenarlarına tarihleri yazdım, İstanbul için yapıldığını yazdım bir köşesine ve imzamı attım. Bir de adettendir diye zaman düzeltme grafiği buldum internetten ve onu ekledim. Dosyayı pdf yaptım ve kırtasiyeye gittim. Renkli bir A3 çıktı aldım.
Toplam maliyet: 1 lira 25 kuruş. (Renkli A3 çıktı)
Sonuçta aşağıdaki gibi birşey çıktı.
Orada sağdaki üçgeni kesip iki tane tavla zarı arasına yapıştırdım. Biraz önce denedim, cillop gibi olmuş.
Gayet tipsiz olduğunu kabul ediyorum ama çalışıyor, üstelik herşeyini ben hesapladım ve çizdirdim, acaip tatmin etti bu...
Şu şekilde kullanılıyor. Büyük görseli indirip istediğiniz boy çıktısını alıyorsunuz, sonra üçgeni kesip çıkarıyorsunuz ve doğruların kesiştiği nokta ile küçük işaretli nokta arasına dik bir şekilde koyuyorsuuz (benden daha yaratıcı yöntemler bulabilirsiniz bunun için) Sağa doğru uzanan yeşil doğru kuzeye bakmak zorunda, ya bir pusula ile halledebilirsiniz (manyetik sapma da önemli, GERÇEK KUZEY lazım manyetik değil) veya takvimden öğle namazı vaktine bakın tam o saatte gölgeyi o çizgi üzerine düşürecek şekilde çevirin. Saat kullanıma hazır. Gün içinde gölgenin hareketine baktığınızda HİPOTENÜSÜN gölgesi size saati söyler (her yeşil çizgi 1 saattir) gölgenin en ucunun düştüğü yer de tarihi söyler.
Hesap kitap detaylarını ve scripti kendi blogumda paylaşacağım hafta içi...
"...parce que je suis heureux en mer et peut-être pour sauver mon ame..." - Bernard Moitessier
Gönderen